Soạn bài Những ngôi sao xa xôi - Lê Minh Khuê

Câu 1: Tóm tắt nội dung của truyện

"Những ngôi sao xa xôi" kể về cuộc sống chiến đấu của ba cô thanh niên xung phong - tổ trinh sát mặt đường - Phương Định, Nho và chị Thao. Họ sống trong một cái hang trên cao điểm tại một vùng trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn những năm chống Mỹ. Công việc của họ là quan sát máy bay địch ném bom, đo khối lượng đất đá để san lấp hố bom do địch gây ra, đánh dấu những quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc nguy hiểm, luôn phải đối mặt với cái chết, nhưng cuộc sống của họ vẫn không mất đi niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thảnh thơi, thơ mộng. Họ rất gắn bó, yêu thương nhau dù mỗi người một cá tính. Trong một lần phá bom, Nho bị thương, hai người đồng đội hết lòng lo lắng và chăm sóc cho Nho. Một cơn mưa đá vụt đến và vụt đi đã gợi trong lòng Phương Định bao hoài niệm, khát khao.

Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất, theo lời kể của Định 

Tác dụng: 

• Phù hợp với nội dung tác phẩm 
• Thuận lợi cho việc miêu tả, biểu hiện thế giới tâm hồn, những cảm xúc và suy nghĩ của ba cô gái

II. Soạn bài siêu ngắn: Những ngôi sao xa xôi

  Họ sống và làm việc trong một hang đá dưới chân cao điểm trên tuyến đường Trường Sơn

  Cả ba đều là những cô gái tuối đời còn rất trẻ

  Có tinh thần trách nghiệm cao trong công việc, hết mình cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách tốt nhất

  Dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản gian khổ hiểm nguy

  Có tình đồng đội gắn bó keo sơn

  Hay xúc động, đều là những cô gái rất mộng mơ, dễ vui, dễ trầm tư, và thích làm đẹp

Những nét riêng:

  Ở Phương Định:con gái thành phố, xinh đẹp, thích thơ mông, hay sống với những kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư và hay hát

  Ở Nho: là cô gái trẻ xinh xắn thích thêu thùa

  Ở chị Thao: là tổ trưởng, trưởng thành hơn, chính chắn và có kinh nghiệm hơn nhưng chị cũng hay chép bài hát, bình tĩnh, can đảm nhưng lại sợ nhìn thấy máu, sợ vắt và không ưa nước mắt.

Câu 3: Tâm lí của nhân vật Phương Định:

a. Nhân vật tự quan sát và đánh giá về mình ở phần đầu của truyện:

  Phương Định là một cô gái Hà Nội

  Không mất đi sự hồn nhiên, trong sáng và những mơ ước về tương lai

  Nhạy cảm, hồn nhiên, thích ca hát

  Như các cô gái mới lớn, Phương Định cùng nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình

  Phương Định yêu mến những người đồng đội trong tổ và cả đơn vị của mình

b. Tâm trạng của cô ở một lần phá bom ở cuối truyện:

  Mặc dù đã rất quen công việc nguy hiểm này, nhưng mỗi lần phá bom vẫn là một thử thách với thần kinh của cô.

  Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người như , cũng trở nên sắc nhọn hơn

  Cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom

c. Cảm xúc giữa trận mưa đá ở cuối truyện:

  Đầu tiên, các cô đón những hạt mưa đá một cách hồn nhiên, thích thú. 

  Khi cơn mưa đá qua thì tiếc nuối, niềm vui nhỏ bé của các cô cùng không còn, lại đắm chim trong những hồi ức về quê nhà.

Câu 4: Ngôn ngữ, giọng điệu của truyện:

  Ngôn ngữ trần thuật

  Kể bằng ngôi thứ nhất, cũng là nhân vật chính

  Ngôn ngữ tự nhiên, gần với khẩu ngữ, trẻ trung và có chất nữ tính

  Lời kể thường dùng những câu ngắn, nhịp nhanh

Câu 5: Tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ

Truyện ngắn này kể về ba cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trương Sơn thời chống Mĩ. Các cô là đại diện cho tuổi trẻ Việt Nam trong giai đoạn gian khổ và hào hùng của dân tộc. Tuổi trẻ Việt Nam thời ấy chiến đấu dũng cảm, sẵn sàng hi sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Trong khó khăn, gian khổ, họ vẫn sống lạc quan, hồn nhiên, yêu đời ngay cả khi đối mặt với cái chết. Giữa họ có một tình đồng đội gắn bó, tình đồng chí cao quý.

Luyện tập

  Phương Định gây cảm tình đầu tiên cho người đọc bởi vẻ trẻ trung, xinh đẹp của một cô gái mới lớn. Cô là người nhạy cảm và luôn quan tâm đến hình thức của mình. Phương Định vừa bước qua tuổi học trò hồn nhiên, vô tư lự. Cô mang theo vào chiến trường Trường Sơn đầy ác liệt cả những nét đáng yêu của một cô gái tuổi mới lớn, mang theo cả một tâm hồn mơ mộng, rất hồn nhiên, yêu đời.

  Phương Định có hoàn cảnh sống và chiến đấu rất khó khăn, gian khổ. Họ sống trên một cao điểm, trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn giữa mênh mông khói bụi và bom đạn hủy diệt của kẻ thù.

  Cũng như bao cô gái thanh niên xung phong khác, ở Phương Định nổi bật lên tinh thần dũng cảm, thái độ bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy. Điều đó được thể hiện cụ thể qua một lần phá bom trên cao điểm ở Trường Sơn

Phần tham khảo mở rộng

  Hình ảnh ngôi sao: gợi hình ảnh đẹp, sáng, lấp lánh trên bầu trời.

  Hình ảnh Những ngôi sao xa xôi trong truyện chính là hình ảnh ẩn dụ đẹp đẽ cho các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn (dũng cảm, hồn nhiên, yêu đời, lãng mạn, giàu tình cảm).

  Họ là những cô gái còn rất trẻ, lứa tuổi mười tám đôi mươi

  Dù nhiệm vụ khó khăn như vậy nhưng các cô luôn cảm thấy đây là việc hết sức bình thường, thể hiện tinh thần dũng cả và kiên cường trong chiến đấu.

  Không những vậy, ba cô gái còn có tình đồng đội gắn bó, thân thiết. Họ hiểu được tính tình, sở thích của nhau và quan tâm chăm sóc như chị em trong một gia đình.

  Cuộc sống chiến đấu dù gian khổ là thế nhưng họ vẫn luôn lạc quan, yêu đời

Câu 5: Đoạn văn nêu cảm nhận về nhân vật Phương Định

Bài viết tham khảo

Trong những ngày tháng chiến đấu gian khổ chống Mĩ cứu nước, biết bao thế hệ thanh niên đã lên đường ra trận. Họ đến từ những miền quê, vùng đất khác nhau nhưng đều mang trong mình một lí tưởng cao đẹp, một ý chí chiến đấu kiên cường. Phương Định là cô gái được Lê Minh Khuê  khắc họa với những nét đẹp đáng trân quý. Là cô gái đến từ mảnh đất thị thành, cô rất quan tâm đến hình thức bên ngoài, biết có nhiều người thích nhưng cô vô kín đáo và tế nhị. Cô mang một tâm hồn mộng mơ và lãng mạn, thích hát những bài hát dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng. Hay nhớ về những kỉ niệm ngọt ngào trong quá khứ hoặc say sư tận hưởng những cơn mưa. Cô hồn nhiên, trong trẻo như đóa hoa vừa chớm nở giữ sớm tinh khôi. Thế nhưng,  khi đối diện với công việc, cô là người mang những phẩm chất anh hùng. Phương Định có tinh thần dũng cảm, gan dạ, bình tĩnh thực hiện từng thao tác phá bom. Cô còn rất quan tâm, chăm sóc và lo lắng cho đồng đội khi bị thương trong chiến đấu như chị em thân thiết một nhà. Một đóa hoa vẹn cả sắc hương, vừa mang nét duyên dáng, đáng yêu con gái nhưng vẫn sáng ngời phẩm chất của người anh hùng cách mạng. Có thể nói, Những ngôi sao xa xôi  đã khắc hoạ vẻ đẹp tâm hồn của thanh niên Hà Nội qua hình ảnh Phương Định dũng cảm gan dạ mà cũng thật trong trẻo, mộng mơ.

- Tóm tắt nội dung:

Câu chuyện diễn ra khi cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt, nội dung xoay quanh ba cô gái thanh niên xung phong thuộc tổ trinh sát mặt đường trên tuyến đường Trường Sơn đang làm nhiệm vụ phá bom ở một cao điểm. Nhiệm vụ của họ vô cùng nguy hiểm: quan sát khi địch ném bom, đo khối lượng đất đá cần phải san lấp, đánh dấu vị trí các quả bom chưa nổ và phá bom. Tuy vậy, cuộc sống của họ vẫn vẫn có những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, tình đồng đội thắm thiết, luôn gắn bó, yêu thương, đoàn kết.

- Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất, theo lời kể của nhân vật Phương Định - nhân vật chính trong truyện.

- Tác dụng của việc lựa chọn vai kể: Lưạ chọn vai kể như vậy sẽ dễ bộc lộ nội tâm và diễn biến phát triển của tâm lý các nhân vật.

- Điểm chung của ba cô gái:

      + Cùng chung công việc, cùng nhau trải qua cuộc sống chiến đấu đầy những khó khăn, hiểm nghèo.

      + Đều là những người có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc, họ làm việc với tất cả sự nghiêm túc, tập trung cao độ nhưng khi trở lại cuộc sống thường nhật họ vẫn là những thiếu nữ mới lớn hồn nhiên, mơ mộng và tinh nghịch

      + Họ là những chiến sĩ phá dũng cảm, can trường đến lì lợm.

      + Họ lạc quan, yêu đời, không bao giờ tỏ ra chán nản, thất vọng. Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn, gian khổ nhưng họ luôn tìm kiếm những thú vui của mình.

- Nét tính cách riêng giữa ba cô gái:

      + Phương Định nhạy cảm và hồn nhiên, thích mơ mộng. Cô thích hát và chế lời nhạc.

      + Chị Thao từng trải nhưng cũng không thiếu những rung động, khát khao của tuổi trẻ, chị thích chép lời nhạc, kể cả là những lời do Phương Định tự bịa ra.

      + Nho trông có vẻ yếu đuối nhưng cũng rất tinh nghịch.

- Nhân vật tự quan sát, đánh giá mình ở phần đầu truyện

- Tâm trạng của cô trong 1 lần phá bom ở cuối truyện

- Cảm xúc trước trận mưa đá ở cuối truyện

- Tâm lý khi nhân vật tự quan sát ở phần đầu truyện:

Ở đây tâm lí nhân vật chủ yếu được miêu tả qua ngoại hình. Phương Định là một cô gái Hà Nội, cô tự nhận mình có ngoại hình khá: bím tóc dày, tương đối mềm, cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn, đôi mắt dài, nâu, hay nheo lại như chói chang ⇒ Cô hãnh diện về vẻ đẹp của mình, nhưng không kiêu ngạo vì điều đó.

- Tâm trạng của Phương Định trong một lần phá bom:

Ở đây tâm trạng của Phương Định khá phức tập. Trong quá trình phá bom, cô căng thẳng, kiên quyết.

Sau đó ùa vào tâm hồn cô gái trẻ là nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ, nhớ rất rõ những đồ vật, những kỉ niệm ngày còn ở Hà Nội,.. Đó là những suy nghĩ rất đời, rất thật nhưng đã làm cho chân dung người chiến sĩ thêm sống động. Sau phút giây chiến đấu hết mình, sau khoảnh khắc đối diện với bom đạn ác liệt, cô trở lại là một cô gái mới lớn, đầy những mơ mộng

- Tâm trạng nhân vật Phương Định khi đối diện với cơn mưa đá

Cơn mưa đá đến mang theo bao cảm xúc, nhớ thương, hoài niệm nhưng khi cơn mưa đá đã tan thì niềm vui nhỏ bé của các cô cũng không còn. Hình ảnh bất chợt hiện về gợi thức nên cả bầu trời thương nhớ: mẹ, cái cửa sổ, bà bán kem, lũ trẻ, hoa trong công viên... mỗi hình ảnh chỉ kịp vụt qua trong thoáng chốc nhưng rất sắc nét, rất cụ thể.

Tác phẩm có giọng điệu và ngôn ngữ tự nhiên, trẻ trung và đầy nữ tính. Đây cũng là giọng văn gắn với nhiều tác phẩm của Lê Minh Khuê. Giọng điệu phù hợp với hoàn cảnh và diễn biến tâm lí của nhân vật:

- Những câu văn ngắn, nhịp nhanh mang cả cái khẩn trương của bom đạn, chiến trường.  

- Có những câu nhịp chậm như khơi gợi những kỷ niệm của tuổi thiếu niên hồn nhiên, vô tư khi các nhân vật đắm chìm trong hồi tưởng

Ba cô gái thanh niên xung phong trong truyện là biểu tượng của thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Họ mang trong mình những vẻ đẹp, phẩm chất của thế hệ trẻ thời kì đó:

- Đó là những người tràn đầy sức trẻ, giàu lòng yêu nước và tinh thần kiên cường, bất khuất của dân tộc. Gian khổ, thiếu thốn hay thậm chí là lưỡi hái của tử thần cũng chưa bao giờ khiến họ chùn bước. Họ sẵn sàng cống hiến, hi sinh hết mình cho dân tộc.

- Không những quả cảm mà dù phải thường xuyên đối mặt với hiểm nguy nhưng họ vẫn luôn lạc quan, hồn nhiên, yêu đời; sẵn sàng đương đầu với thử thách, tình cảm đồng đội đoàn kết, gắn bó đầy cao đẹp...

Câu 1. Tìm và đọc thơ

Câu 2. Cảm nghĩ về nhân vật Phương Định

Phương Định là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Cô mang trong mình những vẻ đẹp, phẩm chất của thế hệ trẻ thời kì đó. Phương Định là một cô gái đẹp, cô mang trong mình nét đẹp rất thơ mộng của thiếu nữ Hà Thành khiến bao anh chiến sĩ ngẩn ngơ. Tuy vậy cô không hề yếu mềm mà rất cứng rắn, dũng cảm, kiên quyết khi làm nhiệm vụ. Cái chết chưa bao giờ làm cô gái trẻ chùn bước. Sau những phút giây chiến đấu gian khổ, cô trở về với đúng lứa tuổi của mình, thích hát, thích tự bịa lời bài hát, vui đùa cùng đồng đội, mơ mộng về những anh chiến sĩ.

• Soạn bài: Những ngôi sao xa xôi (ngắn nhất)