Soạn bài Nghĩa của câu

Câu 1 (trang 6 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

a₁) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

                                                                        (Nam Cao, Chí Phèo)

a₂) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

b₁) Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng …

                                                    (Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

b₂) Nếu tôi nói thì người ta cũng bằng lòng…

- Hai câu trong mỗi cặp câu đầu đề cập đến cùng một sự việc. Sự việc đó là gì?

- Ngoài nội dung sự việc, anh (chị) thấy:

+ Câu nào thể hiện sự việc nhưng chưa tin tưởng chắc chắn đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình thường của người nói đối với sự việc?

Lời giải chi tiết:

a. Câu a1 + a2:

Cả hai câu đều đề cập đến việc Chí Phèo mong muốn có một gia đình nhỏ.

- Nội dung khác:

A1): Câu nói có phần chưa chắc chắn (từ "hình như")

A2): Lời kể lại như đã xảy ra sự việc

b. Cặp câu b1 + b2:

- Cùng bàn về vấn đề người ta cũng bằng lòng

- Nội dung khác:

B1): Đánh giá chủ quan của người nói

B2): Đề cập đến sự việc

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Hãy phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ ở bài thơ.

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Tựa gối buông cần lâu chẳng được,

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Lời giải chi tiết

- Câu 1: Diễn tả là hai trạng thái "lạnh lẽo" và "trong veo"

- Câu 2: Diễn tả là đặc điểm của chiếc thuyền "bé tẻo teo"

- Câu 3 và 4: Diễn tả như một quá trình vận động của thiên nhiên

- Câu 5: Nghĩa sự việc gồm một quá trình ("tầng mây" - "lơ lửng") và một đặc điểm ("trời" - "xanh ngắt").

- Câu 6: Nghĩa sự việc gồm một đặc điểm ("ngõ trúc" ) và một trạng thái ("khách" - "vắng teo").

- Câu 7: Nghĩa sự việc diễn tả các tư thế tựa và buông

- Câu 8: Nghĩa sự việc diễn tả một hành động

Câu 2 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Tách nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong những câu sau:

a) Có một ông rể quỷ như Xuân kể cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sự lắm.

(Vũ Trọng Phụng,Số đỏ)

b) Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi.

(Nguyễn Tuân - Chữ người tử tù)

c) Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình hư hỏng hay không!

(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

Lời giải chi tiết

a.

- Nghĩa sự việc: Miêu tả Xuân

- Nghĩa tình thái: Sự công nhận danh giá chỉ có thực ở một phương diện nào đó

b.

- Nghĩa sự việc: Suy nghĩ của viên quản ngực về việc chọn nhầm nghề

- Nghĩa tình thái: Thể hiện một sự phỏng đoán

c. Câu này có hai sự việc và hai tình thái:

- Sự việc 1: Họ cũng phân vân như mình => Thái độ phỏng đoán và chưa chắc chắn

- Sự việc 2: Bản thân mình cũng không biết con gái có hư hay không

=> Nhấn mạnh bằng ba từ tình thái ("đến ngay chính mình").

Câu 3 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái.

Lời giải chi tiết

"Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay là vô tình"

Câu 1 (trang 6 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

a₁) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

                                                                        (Nam Cao, Chí Phèo)

a₂) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

b₁) Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng …

                                                    (Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

b₂) Nếu tôi nói thì người ta cũng bằng lòng…

- Hai câu trong mỗi cặp câu đầu đề cập đến cùng một sự việc. Sự việc đó là gì?

- Ngoài nội dung sự việc, anh (chị) thấy:

+ Câu nào thể hiện sự việc nhưng chưa tin tưởng chắc chắn đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình thường của người nói đối với sự việc?

Lời giải chi tiết:

a. Câu a1 + a2:

Cả hai câu đều đề cập đến việc Chí Phèo mong muốn có một gia đình nhỏ.

- Nội dung khác:

A1): Câu nói có phần chưa chắc chắn (từ "hình như")

A2): Lời kể lại như đã xảy ra sự việc

b. Cặp câu b1 + b2:

- Cùng bàn về vấn đề người ta cũng bằng lòng

- Nội dung khác:

B1): Đánh giá chủ quan của người nói

B2): Đề cập đến sự việc

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Hãy phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ ở bài thơ.

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Tựa gối buông cần lâu chẳng được,

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Lời giải chi tiết

- Câu 1: Diễn tả là hai trạng thái "lạnh lẽo" và "trong veo"

- Câu 2: Diễn tả là đặc điểm của chiếc thuyền "bé tẻo teo"

- Câu 3 và 4: Diễn tả như một quá trình vận động của thiên nhiên

- Câu 5: Nghĩa sự việc gồm một quá trình ("tầng mây" - "lơ lửng") và một đặc điểm ("trời" - "xanh ngắt").

- Câu 6: Nghĩa sự việc gồm một đặc điểm ("ngõ trúc" ) và một trạng thái ("khách" - "vắng teo").

- Câu 7,8: Nghĩa sự việc diễn tả các tư thế tựa và buông. diễn tả một hành động

Câu 2 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Tách nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong những câu sau:

a) Có một ông rể quỷ như Xuân kể cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sự lắm.

(Vũ Trọng Phụng,Số đỏ)

b) Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi.

(Nguyễn Tuân - Chữ người tử tù)

c) Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình hư hỏng hay không!

(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

Lời giải chi tiết

a.

- Nghĩa sự việc: Miêu tả Xuân

- Nghĩa tình thái: Sự công nhận danh giá chỉ có thực ở một phương diện nào đó

b.

- Nghĩa sự việc: Suy nghĩ của viên quản ngực về việc chọn nhầm nghề

- Nghĩa tình thái: Thể hiện một sự phỏng đoán

c. Câu này có hai sự việc và hai tình thái:

- Sự việc 1: Họ cũng phân vân như mình => Thái độ phỏng đoán và chưa chắc chắn

- Sự việc 2: Bản thân mình cũng không biết con gái có hư hay không

=> Nhấn mạnh bằng ba từ tình thái ("đến ngay chính mình").

Câu 3 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái.

Lời giải chi tiết

Từ thích hợp để điền vào: "hẳn"

Câu 1 (trang 6 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

a₁) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

                                                                        (Nam Cao, Chí Phèo)

a₂) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.

b₁) Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng …

                                                    (Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

b₂) Nếu tôi nói thì người ta cũng bằng lòng…

- Hai câu trong mỗi cặp câu đầu đề cập đến cùng một sự việc. Sự việc đó là gì?

- Ngoài nội dung sự việc, anh (chị) thấy:

+ Câu nào thể hiện sự việc nhưng chưa tin tưởng chắc chắn đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc?

+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình thường của người nói đối với sự việc?

Lời giải chi tiết:

a. Câu a1 + a2:

Cả hai câu đều đề cập đến việc Chí Phèo mong muốn có một gia đình nhỏ.

- Nội dung khác:

A1): Câu nói có phần chưa chắc chắn (từ "hình như")

A2): Lời kể lại như đã xảy ra sự việc

b. Cặp câu b1 + b2:

- Cùng bàn về vấn đề người ta cũng bằng lòng

- Nội dung khác:

B1): Đánh giá chủ quan của người nói đối với sự việc

B2): Đề cập đến sự việc 

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Hãy phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ ở bài thơ.

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.

Tựa gối buông cần lâu chẳng được,

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Lời giải chi tiết

- Câu 1: Diễn tả là hai trạng thái "lạnh lẽo" và "trong veo"

- Câu 2: Diễn tả là đặc điểm của chiếc thuyền "bé tẻo teo"

- Câu 3 và 4: Diễn tả như một quá trình của sóng và lá ( sóng" - "gợn"; "lá" - "đưa vèo").

- Câu 5: Nghĩa sự việc gồm một quá trình ("tầng mây" - "lơ lửng") và một đặc điểm  "xanh ngắt" của trời

- Câu 6: Nghĩa sự việc gồm một đặc điểm ("ngõ trúc" - "quanh co") và một trạng thái "vắng teo"

- Câu 7,8: nghĩa sự việc diễn tả các tư thế ("tựa gối", "buông cần"). và hành động "cá, đớp"

Câu 2 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Tách nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong những câu sau:

a)Có một ông rể quỷ như Xuân kể cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sự lắm.

(Vũ Trọng Phụng,Số đỏ)

b) Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi.

(Nguyễn Tuân - Chữ người tử tù)

c)Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình hư hỏng hay không!

(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

Lời giải chi tiết

a.

- Nghĩa sự việc: Miêu tả Xuân

- Nghĩa tình thái: Công nhận sự danh giá là có thức nhưng chỉ ở một phương diện nào đó

b.

- Nghĩa sự việc: Quản ngục nghĩ bản thân đã chọn sai nghề

- Nghĩa tình thái: Câu nói đó mới chỉ là phỏng đoán, không chắc chắn ông đã chọn nhầm nghề

c. Câu này bao gồm hai sự việc và hai tình thái:

- Sự việc 1: Họ cũng phân vân như mình => Thái độ phỏng đoán, chưa chắc chắn thể hiện ở từ "dễ", "có lẽ"

- Sự việc 2: Bản thân mình cũng chưa biết con gái có hư không

=> Ba từ tình thái có nhận vụ nhấn mạnh "ngay cả chính mình"

Câu 3 (trang 5 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái.

Lời giải chi tiết

Để chọn được từ thích hợp với phần để trống trong câu, nên chú ý đến phần nghĩa và ngữ cảnh sau cho hợp lí, hợp nghĩa của cả câu

"Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay là vô tình"