Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ - Nguyễn Đình Thi

Có ba yếu tố đặc trưng cơ bản của thơ:

- Hình ảnh thơ: “là hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy", nó được ví như những tia lửa lóe, bập bùng và kết được một bó sáng

- Tư tưởng trong thơ: “những tư tưởng trong thơ là tư tưởng dính liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống. Tư tưởng của nhà thơ nằm ngay trong cảm xúc, tình tự"

- Cảm xúc trong thơ: “Cảm xúc là phần xương thịt hơn cả đời sống tâm hồn", cảm xúc nào của con người cũng dính liền với suy nghĩ

- Cái thực trong thơ: “là những hình ảnh sống có sức lôi cuốn và thuyết phục người đọc. Đó là những hình ảnh chưa có vết nhoà của thói quen, không bị dập khuôn vào những ý niệm trừu tượng định trước"

Sự khác nhau giữa ngôn ngữ thơ và ngôn ngữ của các thể loại văn học khác: Có tính nhạc và nhịp điệu

- Ngôn ngữ trong truyện, ký là ngôn ngữ kể chuyện, trong tác phẩm kịch là ngôn ngữ đối thoại.

- Ngôn ngữ thơ: giàu cảm xúc, nhịp điệu, nhiều lúc mang tính nhạc điệu. 

Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ tự do và thơ không vần

- Trước tiên, tác giả công nhận vai trò sức mạnh của vần, nhịp, luật thơ nhưng đồng thời tác giả khẳng định không có nó người làm thơ vẫn thành công. "Theo tôi những luật lệ của thơ từ âm điệu đến vần đều là những vũ khí rất mạnh trong tay người làm thơ. Không phải hễ thiếu những vũ khí ấy trên trận đánh nhất định thua. Thiếu vũ khí ấy trận đánh gay go thêm nhiều, nhưng người làm thơ vẫn có thể thắng."

- Đưa ra quan niệm: “Tôi nghĩ rằng không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không vần", dùng bất cứ hình thức nào miễn phản ánh đúng tâm hồn hiện nay.

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn còn giá trị bởi vì:

- Thế giới con người luôn có nhu cầu gửi gắm tâm tư, tình cảm qua các sáng tác thơ ca

- Dù nhiều quan niệm về thi pháp mới xuất hiện như cơ bản vẫn giữ nguyên được giá trị ban đầu

- Có ý nghĩa trong việc định hướng sáng tác.

Bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến "xung quanh ngọn lửa"): Những đặc trưng cơ bản của thơ

- Phần 2 (Còn lại): Đặc điểm khác của thơ

Lí giải những đặc trưng cơ bản của thơ qua các biểu hiện tâm hồn con người:

- Con người và thơ tác động qua lại lẫn nhau (trời hôm nay- muốn làm thơ)

- Thơ là tiếng nói đầu tiên, một thứ nhạc mà đụng chạm đến cuộc sống

=> Tác giả nhấn mạnh mối quan hệ tác động qua lại giữa con người và thơ, thơ chính là phương thức biểu đạt cảm xúc đầu tiên của con người.

Có ba yếu tố đặc trưng cơ bản khác của thơ:

- Hình ảnh thơ: Hình ảnh thực tròn tâm hồn.

- Tư tưởng trong thơ: Dính liền với cuộc sống và nằm trong cảm xúc 

- Cảm xúc trong thơ: Là cảm xúc của tâm hồn

- Cái thực trong thơ: Hình ảnh lôi cuốn và có sức thuyết phục với người đọc

Sự khác nhau giữa ngôn ngữ thơ và ngôn ngữ của các thể loại văn học khác:

- Ngôn ngữ khác: truyện, ký – ngôn ngữ kể chuyện, tác phẩm kịch – ngôn ngữ đối thoại.

- Ngôn ngữ thơ: giàu cảm xúc, nhịp điệu, nhạc điệu, hình ảnh thơ

Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ tự do và thơ không vần

- Trước tiên,  tác giả công nhận vai trò sức mạnh của vần, nhịp, luật thơnhưng đồng thời tác giả khẳng định không có nó người làm thơ vẫn thành công

-  Quan niệm: “Tôi nghĩ rằng không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không vần" và định hướng cách hiểu khác về thơ cho độc giả

Những thể hiện tinh tế của Nguyễn Đình Thi:

- Có luận điểm rõ ràng và cách lập luận chặt chẽ

- Có sự thay đổi linh hoạt trong cách sử dụng các thao tác lập luận, so sánh

- Sử dụng ngôn từ đa dạng và linh hoạt

- Mang tính quan điểm độc đáo

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn còn giá trị bởi vì:

- Thế giới con người luôn có nhu cầu gửi gắm tâm tư, tình cảm qua các sáng tác thơ ca

- Dù nhiều quan niệm về thi pháp mới xuất hiện như cơ bản vẫn giữ nguyên được giá trị ban đầu, có ý nghĩa trong việc định hướng sáng tác.

Bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến "xung quanh ngọn lửa"): Những đặc trưng cơ bản của thơ

- Phần 2 (Còn lại): Đặc điểm khác của thơ

Lời giải chi tiết

- Tác giả Nguyễn Đình Thi đã phân tích, lý giải những lập luận của mình để làm nổi bật những đặc trưng cơ bản của thơ chính là biểu hiện tâm hồn con người

Các dẫn chứng được trích từ trong bài:

+“Ta nói trời hôm nay nên thơ, nhưng chính ra là lòng chúng ta mong một nỗi niềm vui buồn nào mà muốn làm thơ, hoặc đọc thơ về trời xanh. Mưa phùn như chính nỗi nhớ nhung gặp buổi chiều mưa mà muốn thì thầm những câu thơ chưa thành hình rõ".

+ “Làm một câu thơ yêu, tâm hồn cũng rung động như khi có người yêu trước mặt".

+ Những câu, những lời thơ diễn lên “làm sống ngay lên một tình cảm, một nỗi niềm trong lòng người đọc".

+ “Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống".

+ “Thơ là một thứ nhạc", “Một thứ nhịp điệu bên trong, một thứ nhịp điệu của hình ảnh, tình ý" mà nhịp thơ lại được hình thành từ cảm xúc

=> Qua đó tác giả muốn nhấn mạnh giữa thơ với tâm hồn con người có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau, tác giả cho rằng đường đi của thơ là con đường tình cảm

Có ba yếu tố đặc trưng cơ bản của thơ:

- Hình ảnh thơ: “là hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy", ví như “những tia lửa loé lên khi búa đập vào sắt trên đi" được thu lượm kết nên một bó sáng.

- Tư tưởng trong thơ: “những tư tưởng trong thơ là tư tưởng dính liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống." Với nhà thơ, tư tưởng này nằm ngay trong chính cảm xúc và tính tự

- Cảm xúc trong thơ: “Cảm xúc là phần xương thịt hơn cả đời sống tâm hồn", bất kì cảm xúc tình tự nào của con người cũng đi liền với suy nghĩ

- Cái thực trong thơ: trong bài thơ tác giả chỉ ra cái thực trong thơ “là những hình ảnh sống có sức lôi cuốn và thuyết phục người đọc. Đó là những hình ảnh chưa có vết nhoà của thói quen, không bị dập khuôn vào những ý niệm trừu tượng định trước"

Sự khác nhau giữa ngôn ngữ thơ và ngôn ngữ của các thể loại văn học khác:

- Ngôn ngữ khác: trong các tác phẩm truyện, ký – ngôn ngữ kể chuyện; trong tác phẩm kịch – ngôn ngữ đối thoại.

=> Những ngôn ngữ này chỉ thực hiện riêng một chức năng của nó.

- Ngôn ngữ thơ: giàu cảm xúc, nhịp điệu (cách ngắt câu, ngắt đoạn, sự kết hợp giữa thanh bằng trắc), đôi khi có tính nhạc điệu, hình ảnh thơ phong phú

Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ tự do và thơ không vần

- Trước tiên, tác giả công nhận vai trò sức mạnh của vần, nhịp, luật thơ, sau đó tác giả lại cho rằng không có nó người làm thơ vẫn thành công. Ông đưa ra những lập luận sắc bén "Theo tôi những luật lệ của thơ từ âm điệu đến vần đều là những vũ khí rất mạnh trong tay người làm thơ. Không phải hễ thiếu những vũ khí ấy trên trận đánh nhất định thua. Thiếu vũ khí ấy trận đánh gay go thêm nhiều, nhưng người làm thơ vẫn có thể thắng."

- Cuối cùng ông quan niệm: “Tôi nghĩ rằng không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không vần" và định hướng cách hiểu về thơ rằng dù bất cứ hình thức miễn thơ diễn tả đúng tâm hồn con người là thành công trong sáng tác của nhà thơ

=> Như vậy những quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi là vô cùng đúng đắn, sắn thực với thơ ca hiện đại và cho đến hôm nay vẫn còn giữ nguyên những giá trị này.

Những thể hiện tinh tế của Nguyễn Đình Thi cho thấy nét tài hoa trong cách diễn đạt của tác giả:

- Hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng và cách lập luận chặt chẽ, đưa ra dẫn chứng thuyết phục

- Có sự thay đổi linh hoạt trong cách sử dụng các thao tác lập luận, so sánh, giải thích, chứng minh

- Sử dụng ngôn từ đa dạng và linh hoạt, hình ảnh phong phú

- Mang tính quan điểm độc đáo, cách suy nghĩ logic của tác giả

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn còn giá trị dù cách đây cả thế kỷ bởi vì:

- Sáng tác thơ ca là một nhu cầu nghệ thuật của con người, bất kì thời nào cũng có thơ ca

- Thế giới con người luôn có nhu cầu gửi gắm tâm tư, tình cảm qua các sáng tác thơ ca

- Dù nhiều quan niệm về thi pháp mới xuất hiện như cơ bản vẫn giữ nguyên được giá trị ban đầu

- Có ý nghĩa trong việc định hướng sáng tác, cảm thụ những tác phẩm thơ ca.

Bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến "xung quanh ngọn lửa"): Những đặc trưng cơ bản của thơ

- Phần 2 (Còn lại): Đặc điểm khác của thơ

Lời giải chi tiết