Soạn bài Thao tác lập luận phân tích

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

1. Xác định nội dung, ý kiến của tác giả đối với nhân vật Sở Khanh

-Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện cho sự đồi bại trong xã hội Truyện Kiều

2. Để thuyết phục người đọc tác giả đã phân tích ý kiến của mình như thế nào?

  Tác giả đã phân tích ý kiến của mình như sau:

- Sở Khanh kiếm ăn bằng nghề bất chính, đồi trụy.

- Sau khi đã lừa bịp hắn đã trở mặt ,lật lọng.

- Đặc biệt, cái hành động lừa bịp, lật lọng này của hắn lặp lại rất thường xuyên khiến hắn gắn với cái danh là một tay nổi tiếng bạc tình.

3. Chỉ ra sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích và tổng hợp trong đoạn trích:

 Đoạn trích có sự kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp lập luận phân tích và tổng hợp.

Sau khi phân tích chi tiết bộ mặt lừa bịp mà tráo trở của Sở Khanh, tác giả đã tổng hợp và khái quát hình ảnh của nhân vật: "Nhân vật Sở Khanh hoàn thành bức tranh về các nhà chứa. Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này".

4. Kể tên một số đối tượng nghị luận phân tích trong bài văn nghị luận 

Một số đối tượng phân tích trong văn nghị luận như:

- Nghị luận xã hội: những tệ nạn , những thói hư tật hay những đức tính tốt, những nghĩa cử cao đẹp trong xã hội.

- Nghị luận văn học: phân tích tính cách nhân vật trong tác phẩm, phân tích quan điểm của tác giả,…

5. Anh chị hiểu thế nào là phân tích trong văn nghị luận, những yêu cầu của thao tác này là gì?

- Phân tích trong văn nghị luận là khai thác, xem xét đối tượng dưới  các yếu tố, bộ phận nhằm làm rõ nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, từ đó nêu lên bản chất của đối tượng. Phân tích nhằm mục đích làm sáng tỏ ý kiến hoặc một quan điểm nào đó.

- Yêu cầu của một lập luận phân tích:

+ Xác định vấn đề phân tích.

+ Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ.

+ Khái quát tổng hợp.

Cách phân chia đối tượng: 

Ngữ liệu 1:

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Đồng tiền có hai mặt , một mặt tốt và một mặt xấu. (sức mạnh tác oai tác quái).

- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân:

+ Nguyễn Du nhìn nhận đồng tiền theo hướng nêu về cái tác hại của nó. (kết quả).

+ Đồng tiền gây ra những hành động bất nhân, phi nghĩa. (giải thích nguyên nhân)

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Phân tích sức mạnh của đồng tiền 

=> Nguyễn Du thể hiện thái độ phê phán khi nói về đồng tiền..

Ngữ liệu 2:

- Tốc độ gia tăng dân số thế giới.

- Mặt tiêu cực của vấn nạn gia tăng dân số .

Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp:

- Tổng hợp là tiền đề để triển khai các hoạt động phân tích, nối kết, thống nhất các yếu tố. Phân tích làm sáng rõ ý kiến được tổng hợp.

Câu 1 (trang 28 SGHK Ngữ văn 11 tập 1)

a) Tác giả đi đến phân tích từng câu thơ có đề cập đến tâm trạng, tình cảm của Thúy Kiều để tìm hiểu và phân tích tâm trạng của nhân vật .

b) Quan hệ giữa đối tượng này với các đối tượng khác có liên quan. Tác giả lựa chọn đối tượng phân tích chính là những câu thơ mang đặc trung riêng ,phong cách sáng tác rieng của Xuân Diệu nhằm nói lên tinh thần , cảm xúc của bài thơ.

- Hồ Xuân Hương cho thấy được tài năng sử dụng vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật thông qua bài thơ Tự tình II.

+ Trong bài thơ, ta có thể thấy được nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc của nhà thơ. Hình ảnh xuất hiện trong bài thơ sẽ gắn với những hình ảnh về thiên nhiên, cảnh vật, gần gũi mà mộc mạc thể hiện cho phong cách và con nguời của nhà thơ.

+ Tác giả sử dụng những từ trái nghĩa, những hình ảnh đối lập nhau trong bài thơ.

+ Tác giả sử dụng cấu trúc đảo ngữ

+ Sử dụng những hệ thống từ loại đan xen: động từ mạnh, các tính từ đặc trưng và rất tiêu biểu, từ láy (văng vẳng),…

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

1. Xác định nội dung, ý kiến của tác giả đối với nhân vật Sở Khanh

-Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện cho sự đồi bại trong xã hội Truyện Kiều

2. Để thuyết phục người đọc tác giả đã phân tích ý kiến của mình như thế nào?

  Tác giả đã phân tích ý kiến của mình như sau:

- Sở Khanh kiếm ăn bằng nghề bất chính, đồi trụy.

- Sở Khanh là một tên vô cùng lật lọng.

- Đặc biệt, cái hành động lừa bịp, lật lọng diễn ra thường xuyên khiến hắn mang cái danh là một tay nổi tiếng bạc tình.

3. Chỉ ra sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích và tổng hợp trong đoạn trích:

 Có sự kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp lập luận phân tích và tổng hợp.

Khi thực hiện xong thao tác phân tích, tác giả đã tổng hợp và khái quát hình ảnh của nhân vật: "Nhân vật Sở Khanh hoàn thành bức tranh về các nhà chứa. Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này".

4. Kể tên một số đối tượng nghị luận phân tích trong bài văn nghị luận 

Một số đối tượng phân tích trong văn nghị luận như:

- Nghị luận xã hội: những vấn nạn xã hội , những nghĩa cử cao đẹp

- Nghị luận văn học: phân tích tính cách nhân vật trong tác phẩm, phân tích quan điểm của tác giả,…

5. Anh chị hiểu thế nào là phân tích trong văn nghị luận, những yêu cầu của thao tác này là gì?

- Phân tích trong văn nghị luận là phân chia đối tượng thành các yếu tố, bộ phận nhằm làm rõ nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, từ đó nêu lên bản chất của đối tượng. Phân tích nhằm mục đích làm sáng tỏ ý kiến hoặc một quan điểm nào đó.

- Yêu cầu của một lập luận phân tích:

+ Xác định vấn đề phân tích.

+ Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ.

+ Khái quát tổng hợp.

Cách phân chia đối tượng: 

Ngữ liệu 1:

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Tính hai mặt của đồng tiền

- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân:

+ Tác giả quan sát đồng tiền theo hướng tiêu cực (kết quả).

+ Vì một loạt hành động gian ác, bất chính do đồng tiền chi phối... (giải thích nguyên nhân)

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Phân tích sức mạnh của đồng tiền 

=> Thể hiện thái độ phê phán của tác giả đối với đồng tiền..

Ngữ liệu 2:

- Vấn đề : Tốc độ gia tăng dân số thế giới.

- Tác động tiêu cực của gia tăng dân số tới đời sống.

Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp:

- Tổng hợp là tiền đề để triển khai các hoạt động phân tích, nối kết, thống nhất các yếu tố. Phân tích làm sáng rõ ý kiến được tổng hợp.

Câu 1 (trang 28 SGHK Ngữ văn 11 tập 1)

a) Phân tích những câu thơ chứa nội dung nói lên tâm trạng, cảm xúc của Thúy Kiều để phân tích tâm trạng của nhân vật .

b) Đặt trong mối quan hệ giữa đối tượng chính và những đối tượng có liên quan khác.  Phân tích những câu thơ mang nét rất riêng cho phong cách thơ Xuân Diệu để từ đó nói lên cái cảm xúc của nhà thơ.

- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu sức gợi cảm, mang nhiều tầng ý nghĩa, có sức biểu đạt cao tư tưởng và tâm trạng của nhân vật trữ tình như: văng vẳng, trơ, cái hồng nhan, xiên ngang, đâm toạc, tí, con con...

- Kết hợp giữa những động từ mạnh (xiên, đâm) với các bổ ngữ độc đáo (ngang, toạc) làm nổi bật sự ngông nghênh, bướng bỉnh.

- Nghệ thuật đảo ngữ trong hai câu luận:

- Sử dụng các cặp từ trái nghĩa miêu tả tâm trạng ngổn ngang, bế tắc : say – tỉnh, khuyết – tròn, đi – lại.

- Nghệ thuật lặp từ (lại, xuân) và phép tăng tiến (san sẻ - tí – con con)

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

1. Xác định nội dung, ý kiến của tác giả đối với nhân vật Sở Khanh

-Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện cho sự đồi bại trong xã hội Truyện Kiều

2. Để thuyết phục người đọc tác giả đã phân tích ý kiến của mình như thế nào?

  Tác giả đã phân tích ý kiến của mình như sau:

- Sở Khanh kiếm ăn bằng nghề bất chính, đồi trụy.

- Sau khi đã lừa bịp hắn đã trở mặt ,lật lọng.

- Đặc biệt, cái hành động lừa bịp, lật lọng này của hắn lặp lại rất thường xuyên khiến hắn gắn với cái danh là một tay nổi tiếng bạc tình.

3. Chỉ ra sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích và tổng hợp trong đoạn trích:

 Đoạn trích có sự kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp lập luận phân tích và tổng hợp.

Sau khi phân tích chi tiết bộ mặt lừa bịp mà tráo trở của Sở Khanh, tác giả đã tổng hợp và khái quát hình ảnh của nhân vật: "Nhân vật Sở Khanh hoàn thành bức tranh về các nhà chứa. Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này".

4. Kể tên một số đối tượng nghị luận phân tích trong bài văn nghị luận 

Một số đối tượng phân tích trong văn nghị luận như:

- Nghị luận xã hội: những tệ nạn , những thói hư tật hay những đức tính tốt, những nghĩa cử cao đẹp trong xã hội.

- Nghị luận văn học: phân tích tính cách nhân vật trong tác phẩm, phân tích quan điểm của tác giả,…

5. Anh chị hiểu thế nào là phân tích trong văn nghị luận, những yêu cầu của thao tác này là gì?

- Phân tích trong văn nghị luận là phân nhỏ đối tượng thành các yếu tố, bộ phận ( biểu hiện , suy nghĩ, hành động ,lời nói,...) nhằm làm rõ nội dung, hình thức , cấu trúc và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, từ đó nêu lên bản chất của đối tượng. Phân tích nhằm mục đích làm sáng tỏ ý kiến hoặc một quan điểm nào đó.

- Yêu cầu của một lập luận phân tích:

+ Xác định vấn đề phân tích.

+ Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ.

+ Khái quát tổng hợp.

Cách phân chia đối tượng: 

Ngữ liệu 1:

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Đồng tiền vừa có tác dụng tốt, vừa có tác dụng xấu (sức mạnh tác oai tác quái).

- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân:

+ Nguyễn Du nêu ra mặt tiêu cực của đồng tiền (kết quả).

+ Giải thích nguyên nhân bằng việc đưa ra một loạt dẫn chứng về việc đồng tiền chi phối những hành động xấu của con người. (giải thích nguyên nhân)

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Phân tích sức mạnh của đồng tiền 

=> Từ những phân tích chứng minh, tác giả tổng kết và đưa ra luận điểm, thái độ phê phán về đồng tiền.

Ngữ liệu 2:

- Tốc độ gia tăng dân số thế giới.

- Tác động tiêu cực của gia tăng dân số tới đời sống.

Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp:

- Tổng hợp là tiền đề để triển khai các hoạt động phân tích, nối kết, thống nhất các yếu tố. Phân tích làm sáng rõ ý kiến được tổng hợp.

a) Tác giả đã phân tích từng câu thơ có liên quan đến tâm trạng, tình cảnh của Thuý Kiều để từ đó có cơ sở đi đến phân tích tâm trạng của nhân vật

b) Quan hệ giữa đối tượng này với các đối tượng khác có liên quan. Oử đây, tác giả đã lựa chọn phong cách sáng tác của nhà thơ, tác giả đã đi vào phân tích những câu thơ mang nét rất riêng cho phong cách thơ Xuân Diệu để từ đó nói lên cái tinh thần của nhà thơ.

- Bài thơ là minh chính cho tài nghệ sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật của Hồ Xuân Hương.

+ Trong bài thơ, ta có thể thấy được nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc của nhà thơ. Mỗi hình ảnh xuất hiện trong bài thơ đều gắn liền với khung cảnh thiên nhiên, tạo cho người đọc cảm giác gần gũi mà mộc mạc song đều thể hiện được rõ tâm ý của nhà thơ.

+ Xuân Hương sử dụng  sóng đôi những cặp từ trái nghĩa ( say - tỉnh , khuyết - tròn , đi - lại) nhằm diễn tả tâm trạng ngổn ngăng, bế tắc của nhân vật.

+ Oẻ hai câu luận ta còn thấy được nghệ thuật đảo trật tự cú pháp

+ Sử dụng những hệ thống từ loại đan xen: động từ mạnh, các tính từ đặc trưng và rất tiêu biểu, từ láy (văng vẳng),…