Soạn bài Ngữ cảnh

Trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu, có câu viết:

"Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời hạn trông mưa; mùi tinh chiên vấy vá đã ba năm, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ."

- Bối cảnh đất nước: Thực dân Pháp xâm lược nước ta nhưng vua quan nhà Nguyễn đầu hàng, chỉ có lòng dân thể hiện lòng căm thù và ý chí đấu tranh.

- Bối cảnh câu văn: Tin tức về kẻ địch đến đã phong thanh mười tháng nay, vậy mà lệnh quan đánh giặc vẫn chưa thấy.

Hồ Xuân Hương mở đầu bài thơ Tự tình (bài II) bằng hai câu thơ sau:

Từ hoàn cảnh về cuộc sống của Tú Xương:

- Bà Tú hiện lên với hình ảnh là một người vợ tảo tần, chịu khó làm ăn để nuôi đủ 5 con với 1 chồng

- Bà kiếm sống bằng nghề buôn bán nhỏ ở ven sông

- Những chi tiết trong hoàn cảnh gia đình Tú Xương chính là ngữ cảnh cho những tình huống trong bài

- Vào năm 1897, chính quyền mới do thực dân Pháp lập đã bắt các sĩ tử Hà Nội xuống thi chung ở trường thi Nam Định. Kỳ thi Hương được tổ chức ba năm một lần. Những thông tin này chính là ngữ cảnh của câu thơ:

"Nhà nước ba năm mở một khoa,

Trường Nam thi lẫn với trường Hà."

- Trong khoa thi Hương của năm Đinh Dậu ấy, Toàn quyền Pháp ở Hà Nội là Đu-me đã cùng vợ đến dự. Những sự kiện này chính là ngữ cảnh tạo nên câu thơ:

"Lọng cắm rợp trời quan sứ đến,

Váy lê quét đất mụ đầm ra."

Với bối cảnh giao tiếp hẹp: Trên đường đi, 2 người lạ không quen biết nhau thường sẽ không hỏi những chuyện riêng tư mà chỉ nói những đề tài mang tính khách quan

Người đi đường muốn biết thời gian hiện tại. mục địch biết giờ để thực hiện những dự định cá nhân 

Bối cảnh câu văn trong bài:

- Quân địch đã kéo đến Nam Bộ mà lệnh quân vẫn chờ đợi.

- Người nông dân căm thù trước sự xuất hiện của giặc trên bờ cõi nước nhà.

- Ngữ cảnh cụ thể: Đêm khuya với tiếng trống canh

- Tình huống mở đầu chính là nội dung ngữ cảnh của bài thơ và là tâm sự của nhân vật

- Bài thơ gắn liền với hoàn cảnh gia đình tác giả và xã hội bấy giờ

- Người vợ tần tảo, chịu vất vả, không ngại gian khó vì con

- Bà Tú kiếm sống bằng nghề buôn bán nhỏ ở ven sông

- Hoàn cảnh sáng tác: Các câu trong bài thơ Vịnh khoa thi Hương, mặt trái của kỳ thi Hương được Tú Xương thể hiện tài tình.

- Tác giả không dùng thi chung mà dùng "thi lẫn"

- Ngữ cảnh chính bài thơ là sự nhốn nháo của trường thi

Trong ngữ cảnh đó người hỏi chỉ muốn xác định thời gian chứ không phải quan tâm đến cái đồng hồ

=> Người hỏi hỏi giờ như “thưa bác, bác biết mấy giờ rồi không ạ?”

Trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu, có câu viết:

"Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời hạn trông mưa; mùi tinh chiên vấy vá đã ba năm, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ."

- Bối cảnh đất nước: Thực dân Pháp xâm lược nước ta nhưng vua quan nhà Nguyễn đầu hàng, chỉ có lòng dân thể hiện lòng căm thù và ý chí đấu tranh, căm thù giặc mỗi khi thấy tàu xe của chứng

- Bối cảnh câu văn: Tin tức về kẻ địch đến đã phong thanh mười tháng nay, vậy mà lệnh quan vẫn chưa thấy đâu

Hồ Xuân Hương mở đầu bài thơ Tự tình (bài II) bằng hai câu thơ sau:

Từ hoàn cảnh về cuộc sống của Tú Xương:

- Bà Tú hiện lên với hình ảnh là một người vợ tảo tần, chịu khó làm ăn để nuôi đủ 5 con với 1 chồng

- Bà kiếm sống bằng nghề buôn bán nhỏ ở ven sông

- Những chi tiết trong hoàn cảnh gia đình Tú Xương chính là ngữ cảnh cho những tình huống trong bài. Việc sử dụng thành ngữ "một duyên hai nợ" chính là xuất phát từ ngữ cảnh của bài viết, tình thương yêu của bà đối với chồng con mới kiếm bà tần tảo kiếm sống như vậy.

- Vào năm Đinh Dậu (1897), chính quyền mới do thực dân Pháp lập bắt các sĩ tử Hà Nội xuống thi chung ở trường thi Nam Định. Theo thông lệ, kỳ thi Hương được tổ chức ba năm một lần. Những thông tin này chính là ngữ cảnh của câu thơ:

"Nhà nước ba năm mở một khoa,

Trường Nam thi lẫn với trường Hà."

- Trong khoa thi Hương của nămấy, Toàn quyền Pháp ở Hà Nội là Đu-me đã cùng vợ đến dự. Những sự kiện này chính là ngữ cảnh tạo nên câu thơ:

"Lọng cắm rợp trời quan sứ đến,

Váy lê quét đất mụ đầm ra."

Với bối cảnh giao tiếp hẹp: Trên đường đi, 2 người lạ không quen biết nhau thường sẽ không hỏi những chuyện riêng tư mà chỉ nói những đề tài mang tính khách quan

Trong ngữ cảnh này, câu hỏi của người đi đường không đề cập tới đề tài cái đồng hồ. Mà họ muốn biết thời gian hiện tại, với mục đích biết giờ để thực hiện những dự định cá nhân 

Có thể hỏi bằng những cách khác để đi thẳng vào vấn đề như "Làm phiền bác cho cháu hỏi bây giờ là mấy giờ rồi ạ?"