- Thời đại của Nguyễn Trãi là thời đại có nhiều sự biến động. - Đó là khoảng thời gian vào thế kỉ XIV, khi đất nước đang trong tình trạng rối ren bởi tình trạng thù trong, giặc ngoài: nhà Hồ lạt đổ nhà Trần và quân Minh đang xâm lược nước ta. Trước tình cảnh đó,lòng yêu nước, chí căm thù và tinh thần quả cảm đã thôi thúc Nguyễn Trãi gia nhập nghĩa quân Lam Sơn, giúp Lê Lợi vạch ra chiến lược tiêu diệt kẻ thù xâm lược, giữ trọng trách về ngoại giao, chính trị. Có thể nói Nguyễn Trãi góp một công sức rất lớn giúp thay đổi tình hình loạn lạc đất nước lúc bấy giờ. Ta thấy ở ông chính là một con người trung với nước, hiếu với dân, là một trang tuấn kiệt cần phải lưu danh muôn đời.
- Khi hòa bình đã lập lại trên đất nước, Nguyễn Trãi đang tận tình, tận lực tìm những con đường khôi phục và phát triển đất nước, giúp nhân dân có cuộc sống tốt hơn thì biến cố lớn của cuộc đời ông đã đến. Chốn quan trường đầy sự đố kị, phức tạp thế nên ông đã phải tìm về cuộc sống ẩn dật/. Dẫu thế nhưng tấm lòng của ông đối với nước, với dân vẫn luôn "đêm ngày cuộn cuộn nước triều đông".
- Vụ án Lệ Chi Viên gây ra cái chết đau đớn cho ông và cả gia đình với hình phạt tru di tam tộc. Dù sau đó, ông được vua Lê Thánh Tông minh oan thế nhưng những tác phẩm của ông bị cấm, bị đốt khá nhiều, nhưng nó vẫn tồn tại trong lòng người dân về một tấm lòng, một trái tim không bao giờ ngừng thổn thức trước những tình cảnh khốn khổ của nhân dân, của đất nước.