Soạn bài Cô bé bán diêm

- Bố cục:

+ Phần 1 (từ đầu…“cứng đờ ra”): Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.

+ Phần 2 (tiếp…“chầu Thượng đế”): Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.

+ Phần 3 (còn lại): Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.

- Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ.

+ Ba lần quẹt đầu tiên ước mơ về lò sưởi, đồ chơi, thức ăn hiện ra.

+ Lần thứ 4, người bà hiện lên hiền hậu

+ Lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà.

=> Nhìn chung, truyện diễn biến theo trình tự ba phần mạch lạc, hợp lí.

- Gia cảnh của cô bé bán diêm:

+ Gia cảnh sa sút, mồ côi mẹ, bà ngoại mất

+ Sống với người bố hay mắng nhiếc, chửi rủa, đánh đập trên căn gác sát mái nhà

- Hình ảnh cô bé bán diêm:

+ Đầu trần, chân đất, bụng đói, dò dẫm đường

+ Cả ngày không bán được bao diêm nào

- Thời gian: đêm giao thừa

- Không gian: ngoài đường phố lạnh lẽo, mọi nhà đều sáng rực đèn

+ trong phố sực nức mùi ngỗng quay

- Những hình ảnh tương phản: An-đéc-xen trong tác phẩm này đã sứ dụng nhiều hình ảnh tương phản:

+ “Trời đông giá rét tuyết rơi” khác cô bé “đầu trần, chân đi đất”.

+ Ngoài đường phố lạnh buốt và tối đen khác cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn. Cô bé bụng đói vì cả ngày chưa ăn uống gì khác “trong phố sực nức mùi ngỗng quay”.

⟹Những hình ảnh tương phản này được chọn lọc, nhằm nêu bật tình cảnh tội nghiệp, đáng thương của cô bé vừa rét vừa đói vừa khổ.

- Mộng tưởng của cô bé bán diêm hiện ra hợp lý với thực tế:

+ Muốn được sưởi ấm và ăn no: lò sưởi, ngỗng quay

+ Khao khát được sum họp gia đình bên cây thông No-en

+ Muốn được vui vẻ bên người bà hiền hậu

+ Cảnh hai bà cháu bay lên trời: thoát khỏi những đau buồn

- Mộng tưởng gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông

- Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng: gặp lại người bà

⟹Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ: muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình.

- Cảm nghĩ về truyện:

Cô bé bán diêm là một truyện ngắn đặc sắc. Câu chuyện thật thương tâm. Hạnh phúc đến với cô bé đáng thương ở đây không thể nào có được trên trần thế mà chỉ có trong ước mơ, trong mộng tưởng. Khi sắp sửa lìa đời, người đời đều ghẻ lạnh, chỉ có mẹ và bà nội của em là thương yêu em hết lòng nhưng cả hai đều không còn trên đời này nữa. Bố em vì nghèo khó nên lúc nào cũng cau có, cũng luôn luôn mắng nhiếc, chứa rủa em. Trong cái xã hội thiếu hẳn tình thương ấy, nhà văn An-đéc-xen đã nhỏ những giọt nước mắt của lòng nhân đạo xuống số phận cô bé đáng thương. Hình ảnh thi thể em với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười và cảnh huy hoàng hai bà cháu bay lên trời để đón lấy những niềm vui đầu năm chính là niềm ưu ái mà nhà văn dành cho những số phận đau khổ.

- Cảm nghĩ về đoạn kết truyện:

Cảnh tượng cô bé bán diêm chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười - đây là sự tưởng tượng của tác giả, giảm bớt sự đau thương. Cái chết lúc này là sự cứu rỗi - hai bà cháu bay về chầu Thượng đế. Cái kết ấy vừa có sự bi thương lại vừa mang màu sắc cổ tích đó là sự phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người.

Bài tập 1: Văn bản có thể chia làm ba phần:

Phần 1: Từ đầu… đến cứng đờ ra

=>Hoàn cảnh tội nghiệp của em bé bán diêm trong đêm giao thừa.

Phần 2: tiếp theo … về chầu thượng đế

=> Em bé và những cây diêm mơ ước.

Phần 3: Còn lại

=> Cái chết đáng thương của cô bé.

• Phần thứ hai phần này ra 4 đoạn nhỏ:

o Cảnh hiện lên trong que diêm thứ nhất: cô bé thấy vui như ngồi trước lò sưởi.

o Cảnh hiện lên trong que diêm thứ hai: thấy vui như ngồi trước bữa ăn ngon.

o Cảnh hiện lên trong que diêm thứ ba:  thích thú như trước cây thông Nô-en rực rỡ.

o Cảnh hiện lên trong que diêm thứ tư: cô bé sung sướng thấy bà đang mỉm cười với em.

o Cảnh hiện lên trong que diêm thứ năm: hai bà cháu dắt tay nhau bay lên trời, thoát mọi đói rét và đau buồn.

II. Soạn bài siêu ngắn: Cô bé bán diêm

• Gia cảnh của cô bé bán diêm: bà chết, gia sản tiêu tan, dời chỗ ở đẹp đẽ, ấm cúng ngày trước, ở với cha trên gác sát mái nhà, gió lùa rét buốt và những lời mắng nhiếc, chửi rủa của cha.
• Cảnh bán diêm của cô bé.

Thời gian: đêm giao thừa.

Không gian: ở trong mọi nhà đều rực sáng ánh đèn và sực nức mùi ngỗng quay, ngoài đường trời rét mướt cô bé bán diêm đầu trần chân đất, bụng đói dò dẫm trong bóng tối, đôi tay cứng đờ.

• Tình cảnh: em không thể về nhà vì chưa bán được bao diêm nào và chưa có ai bố thí cho em xu nào.
• Nhiều sự tương phản đã diễn ra xung quanh em bé và trong lòng em bé :

o Quá khứ - hiện tại.

o Phố sá tưng bừng, tấp nập – em bé lang thang cô đơn nghèo khó.

o Mộng ảo huy hoàng – thực tế tối tăm, khắt nghiệt.

Bài tập 3: Những mộng tưởng của cô bé qua các lần quẹt diêm hoàn toàn hợp lí.

o Lần 1: trong giá lạnh căm căm của mùa đông, em ước có được lò sưởi để sưởi ấm cơ thể.

o Lần 2: bụng đang đói cồn cào è cái đói em mơ ước đến một bàn ăn đã dọn.

o Lần thứ 3: đang đêm giao thừa em ao ước có được đêm giao thừa thật đẹp như bao người khác.

o Lần thứ 4 và 5: em đang cô đơn, đang khao khát tình thương = em đã nghĩ đến bà đang mỉm cười.

 => Những cảnh đầu là những cảnh gần với sự thật, lúc em bé đang bị đẩy vào cảnh đói rét, không được như mọi người náo nức đón năm mới. Những cảnh sau, nhất là cảnh cuối cùng, là những ảo ảnh do em tưởng tượng nên, khôn có thực.

Câu chuyện kể về một cô bé bán diêm mồ côi mẹ từ nhỏ trong đêm giao thừa tuyết rơi lạnh giá cố bán những bao diêm. Cả ngày nay cô bé phải đi qua nhiều con phố nhưng không bán được bao nào, cái lạnh, cái đói làm em kiệt sức. Nhưng em lại không thể quay về nhà được vì sợ bị đòn. Ngồi nép vào góc tường em rút những que diêm trong bao ra đốt để sưởi ấm. Quẹt que diêm thứ nhất,lò sưởi hiện ra,que thứ hai vụt cháy em thấy đồ ăn thơm ngon,rồi que thứ ba em thấy cây thông noel rực rỡ đẹp đẽ , que cuối cùng em được gặp được người bà hiền hòa nhân hậu. Em đã quẹt hết chỗ diêm mà mình có để được nhìn thấy bà. Em ra đi nhưng trên môi em vẫn còn giữ lại nụ cười vì trong mơ em đã được gặp bà.

Văn bản chia làm 3 phần

- Phần 1: từ đầu đến cứng đờ ra (hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm)

- Phần 2: tiếp theo đến chầu Thượng đế ( bốn lần quẹt diêm và điều ước sâu trong lòng em)

- Phần 3: còn lại.( em bé đang thương ra đi trong sự bình thản)