Soạn bài Số phận con người - Sô lô khốp

Hướng dẫn học bài

II. Soạn bài siêu ngắn: Số phận con người

Chiến tranh kết thúc An -đrây Xô -lô -cốp:

•  Chịu trăm ngàn cay đắng: “Tôi đã chôn chân trên đất người... cuối cùng của tôi”.
•  Không vợ con, không nhà cửa, không hi vọng, không trở về quê hương.
•  Trở thành người lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để trốn tránh quá khứ.

Diễn biến

•  Tâm trạng  anh vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực, âm thầm chịu đựng.  Sống như người lao động bình thường. Tìm đến rượu để giảm và quên hết nỗi đau, anh bế tắc không giải thoát được, nỗi đau không thể diễn tả bằng lời. Tinh thần và thể chất dường như đổ sụp, trở nên như người mất hồn. Nỗi buồn đau, mất mát in đậm trên gương mặt anh “cặp mắt nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”, vò xé trái tim anh “ trái tim tôi đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ”.

Bài tập 2: Việc An- đrây Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a tác động lớn  đến cả hai nhân vật: sự ngây thơ tin tưởng, tình cảm gắn bó quyến luyến của bé đã phần nào xoa dịu trái tim đã “suy kiệt”, “chai sạn” vì đau khổ của Xô - cô - lôp. Anh đã lại có những “niềm vui không lời nào tả xiết”. Trở thành nơi nương tựa, che chở cho bé, điều đó đem lại cho anh niềm vui và hạnh phúc.

Tâm hồn ngây thơ của bé Va - ni - a và lòng nhân hậu của An - đrây Xô - cô - lôp được biểu hiện:

•  Với Va - ni - a:  Khi được nhận làm con, vô cùng sung sướng và xúc động, cậu vô cùng vui vẻ, hồn nhiên, gắn bó, quyến luyến chẳng rời người bố.
•  Với Xô - cô - lôp: anh đã thương cảm với số phận Va - ni – a, anh thấy mọi thứ như bắt đầu trở nên “êm dịu hơn", chính lòng nhân ái đã giúp anh vượt qua cô đơn. Tình cảm giữa họ là tình cảm chân thành thắm thiết của hai người đều phải chịu những mất mát lớn trong chiến tranh. Họ gặp nhau một cách ngẫu nhiên nhưng khi gặp nhau họ lại khăng khít với nhau, yêu thương nhau, bù đắp cho nhau.

Điểm nhìn của An - đrây Xô - cô - lôp hoàn toàn trùng khớp với điểm nhìn của tác giả.

Bài tập 3: An-đrây Xô-cô-lốp  đã vượt lên nỗi đau và sự cô đơn: Nhờ vào tấm lòng nhân hậu, lòng yêu thương con người, nhân hậu  và bản lĩnh kiên cường,  lòng dũng cảm. Anh là tiêu biểu cho số phận và vẻ đẹp tâm hồn nước Nga.

Bài tập 4: Nhận xét về thái độ kể chuyện. Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề ở cuối tác phẩm 

•  Thái độ của người kể chuyện: sự tin tưởng vào một thế hệ tương lai qua hình ảnh chú bé Va - ni- a: “ Nghĩ rằng người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên canh bố, chú bé kia khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách...”.
•  Lời trữ tình ngoại đề: là lời giã bài cảm xúc của nhà văn với bạn đọc: “Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ... nếu như Tổ quốc kêu gọi”. Thể hiện ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm:  khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga kiên cường, nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với nhân cách con người và góp tiếng nói lên án chiến tranh phi nghĩa.

Bài tập 5: Suy nghĩ của Sô-lô-khốp về số phận con người: 

• Nỗi bất hạnh của con người trong chiến tranh. 
• Tuy viết về những đau thương mất mát trong chiến tranh khốc liệt, tác giả vẫn giữ vững niềm tin ở tính cách Nga kiên cường cũng như lòng tin ở cuộc sống.
•  Sô¬ lô¬ khốp thông báo trước muôn vàn khó khăn và trở ngại mà con người phải vượt qua trên con đường vươn tới tương lai và hạnh phúc. 
• Ông tin tưởng rằng: Con người vượt qua bất hạnh bằng tình yêu thương và lòng nhân ái. Tác giả tin tưởng vào tương lai của nước Nga. 

Luyện tập

• Tóm tắt bài Số phận con người ( Top 3 bản )

• Tác giả - Tác phẩm: Số phận con người