Soạn bài: Cảnh ngày xuân
Cảnh ngày xuân trong Truyện Kiều
Trong đoạn thơ Cảnh ngày xuân từ Truyện Kiều, Nguyễn Du đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc, lễ hội mùa xuân rực rỡ và trong sáng. Bằng từ ngữ tinh tế và bút pháp tài hoa, Nguyễn Du đã miêu tả cảnh xuân cực kỳ sinh động.
Trong đoạn thơ này, Nguyễn Du tả cảnh ngày xuân, khi con én đưa thoi, thiều quang đã vượt ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh rì tận chân trời, cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Thanh minh trong tiết tháng ba, lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh. Cảnh này được tưởng tượng rất rõ ràng, gần gũi và đẹp đẽ.
Đoạn thơ còn miêu tả chị em Thuý Kiều sắm sửa, dập dìu tài tử, giai nhân đi chơi xuân. Họ mang trên người những bộ trang phục tráng lệ, cõi lòng như nước, áo quần như nêm. Nhìn chung, bức tranh cảnh ngày xuân được tả nổi bật với hình ảnh sinh động, tươi đẹp và ấn tượng.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1 (Trang 86 sách giáo khoa (SGK)) Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân.
- Những chi tiết nào gợi lên đặc điểm riêng của mùa xuân? (Chú ý những đường nét, hình ảnh, màu sắc, khí trời, cảnh vật)
- Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ và bút pháp nghệ thuật của Nguyền Du khi gợi tả mùa xuân?
Câu 2 (Trang 86 sách giáo khoa (SGK)) Tám câu thơ tiếp gợi lên khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh.
- Thống kê những từ ghép là tính từ, danh từ, động từ (Gần xa, yến anh, chị em, tài tử, nô nức, dập dìu,...). Những từ ấy gợi không khí và hoạt động của lễ hội như thế nào?
- Thông qua buổi du xuân của chị em Thuý Kiều, tác giả khắc hoạ hình ảnh một lễ hội truyền thống xa xưa. Em hây đọc kĩ các chú thích, kết hợp với đoạn thơ để nêu những cảm nhận về lễ hội truyền thống ấy.
Câu 3 (Trang 86 sách giáo khoa (SGK)) Sáu câu thơ cuối gợi lên cảnh chị em Kiều du xuân trở về.
- Cảnh vật, không khí mùa xuân trong sáu câu thơ cuối có gì khác với bốn câu thơ đầu? Vì sao?
- Những từ ngữ tà tà, thanh thanh, nao nao chỉ có tác dụng miêu tả sắc thái cảnh vật hay còn bộc lộ tâm trạng con người? Vì sao?
- Cảm nhận của em về khung cảnh thiên nhiên và tâm trạng con người trong sáu câu thơ cuối.
Câu 4 (Trang 86 sách giáo khoa (SGK)) Phân tích những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du trong đoạn trích Cảnh ngày xuân.
(Gợi ý: Đoạn thơ có kết cấu hợp lí như thế nào? Cách sử dụng từ ghép, từ láy giàu chất tạo hình. Sự kết hợp giữa bút pháp tả cụ thể, chi tiết và bút pháp gợi có tính chất điểm xuyết, chấm phá,...).
Câu 1 – Luyện tập (Trang 86 sách giáo khoa (SGK)) Phân tích, so sánh cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc: “Phương thảo liên thiên bích / Lê chi sổ điểm hoa” (Cỏ thơm liền với trời xanh / Trên cành lê có mấy bông hoa) với cảnh mùa xuân trong câu thơ: “Cỏ non xanh tận chân trời / Cành lê trắng điểm một vài bông hoa” để thấy được sự tiếp thu và sáng tạo của Nguyễn Du.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật đoạn trích Cảnh ngày xuân
Câu 2: Cảm nhận cảnh thiên nhiên về mùa xuân qua 4 câu thơ đầu trong đoạn trích Cảnh ngày xuân.
Câu 4: Hãy nêu ngắn gọn những nội dung chính và chi tiết kiến thức trọng tâm bài học " Cảnh ngày xuân "