Soạn bài: Các phương châm hội thoại (tiếp theo)
Nhấn mạnh về các phương châm hội thoại và ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp
Khi thực hiện giao tiếp, việc nắm vững các phương châm hội thoại là vô cùng quan trọng để đạt được hiệu quả trong trò chuyện. Đầu tiên, chúng ta cần nắm rõ đề tài giao tiếp và tránh nói lạc đề, đây chính là phương châm quan hệ mà chúng ta cần tuân thủ. Thứ hai, chúng ta cần trau dồi khả năng nói ngắn gọn, rõ ràng và tránh sự mơ hồ trong cách diễn đạt, đây chính là phương châm cách thức mà chúng ta cần áp dụng. Cuối cùng, việc tế nhị và tôn trọng người khác là yếu tố cốt lõi trong mọi cuộc trò chuyện, đó chính là phương châm lịch sự mà chúng ta không nên bỏ qua.
Hiểu rõ và thực hành các phương châm hội thoại này sẽ giúp chúng ta trở nên thành công hơn trong việc giao tiếp. Đồng thời, áp dụng những phương châm này sẽ tạo ra một môi trường trò chuyện tích cực, mang lại sự tin tưởng và tương tác hiệu quả giữa các bên tham gia.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1 (Trang 23 – sách giáo khoa (SGK)) Trong kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam có nhiều câu như:
a. Lời chào cao hơn mâm cỗ
b. Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
c. Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
Qua những câu ca dao, tục ngữ đó, cha ông khuyên dạy chúng ta điều gì? Hãy tìm thêm một số câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự.
Câu 2 (Trang 23 – sách giáo khoa (SGK)) Phép tu từ từ vựng nào đã học (so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ, nói quá, nói giảm, nói tránh) có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự? Cho ví dụ.
Câu 3 (Trang 23 – sách giáo khoa (SGK)) Chọn từ ngữ để điền vào chỗ trống cho thích hợp:
a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là mỉa mai, chê trách là...
b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói là...
c. Nói nhằm châm chọc điều không hay của người khác một cách cố ý là...
d. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là...
e. Nói rành mạch, cẵn kẽ, có trước có sau là nói....
Cho biết mỗi từ ngữ trên chỉ cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào.
(nói móc, nói mát, nói hớt, ra đầu ra đũa, nói leo)
Cho biết các từ ngữ trên chỉ những cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào
Câu 4 (Trang 23 – sách giáo khoa (SGK)) Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách nói như:
a. Nhân tiện đâ xin hỏi;
b. cực chẳng đã tôi phải nói, tôi nói điều này có gì không phải mong anh bỏ qua; biết là làm anh không vui, nhưng… ; xin lỗi, có thể anh không hài lòng nhưng tôi cũng phải thành thực mà nói…
c. đừng nói leo, đừng ngắt lời như thế, đừng nói cái giọng đó với tôi…
Câu 5 (Trang 24 – sách giáo khoa (SGK)) Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết mỗi thành ngữ liên quan đến phương châm hội thoại nào: nói băm nói bổ; nói như đấm vào tai; điều nặng tiếng nhẹ; nửa úp nửa mở; mồm loa mép giãi; đánh trống lảng; nói như dùi đục chấm mắm cáy.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " Các phương châm hội thoại (tiếp theo)". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn lớp 9 tập 1.