Soạn bài: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Soạn bài: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của tác giả Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm mà tác giả tâm sự về tình yêu thương, sự gắn bó giữa người mẹ và đứa con của mình. Bài thơ thể hiện sự thanh thản, tình cảm mạnh mẽ của người mẹ dành cho đứa con lớn lên từng ngày trên lưng mẹ.
Tác giả Nguyễn Khoa Điềm sinh ra trong một gia đình trí thức cách mạng, có định hướng và tư tưởng lớn về đất nước, về cuộc sống và tình yêu thương. Bài thơ được viết vào năm 1971 khi ông đang công tác ở chiến khu miền Tây Thừa Thiên, nơi mà cuộc sống chịu khó, vất vả nhưng đầy tình thương yêu.
Bài thơ chứa đựng nhiều hình ảnh tinh tế, lời thoại ngọt ngào như "Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng" hay "Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi – Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng", thể hiện sự gắn kết, yêu thương chân thành giữa mẹ và con.
Nguyễn Khoa Điềm đã lồng ghép vào bài thơ niềm vui, nỗi buồn của cuộc sống hàng ngày, khát khao cho con một tương lai tươi sáng, trở thành người có ích cho xã hội, đất nước.
Trong bài thơ, tác giả thể hiện tình yêu thương của một người mẹ nhưng cũng là thông điệp về trách nhiệm, hy vọng và kỳ vọng vào tương lai của con. Bài thơ Mang đến cho người đọc những cảm xúc sâu lắng, những suy tư về tình cảm gia đình, tình yêu thương và bản năng bảo vệ của người mẹ.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Bài thơ là lời hát ru những em bé dân tộc Tà-ôi “lớn trên lưng mẹ” ở vùng chiến khu Trị - Thiên khi cuộc kháng chiến chông Mĩ đang diễn ra ác liệt. Lời hát ru có ba khúc, mỗi khúc có hai khổ và đều mở đầu bằng hai câu: “Em cu Tai... đừng rời lưng mẹ” rồi kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ: “Ngủ ngoan a-kay ơi...” (bốn câu). Từng lời ru trực tiếp của người mẹ được ngắt nhịp đều đặn ở giữa dòng thơ. Theo em, cách lặp đi lặp lại, cách ngắt nhịp như thế có tác dụng tạo nhịp điệu như thế nào cho lời ru, có liên quan gì đến nội dung tình cảm của bài thơ?
Câu 2: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Phân tích hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ. (Gợi ý: Qua từng đoạn thơ, người mẹ được miêu tả ưong những công việc gì, hoàn cảnh nào? Tìm những chi tiết, hình ảnh thể hiện sự vất vả, gian khổ của người mẹ ở chiến khu.)
Câu 3: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Em hiểu như thế nào về hai câu thơ: “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi / Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”? Phân tích tình cảm của người mẹ đối với con ở câu thơ thứ hai.
Câu 4: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Qua các khúc ru, em cảm nhận tình cảm của người mẹ đối với con như thế nào? Nhận xét về mối liên hệ giữa lời ru trực tiếp của người mẹ với hoàn cảnh công việc mà mẹ đang làm ở từng đoạn thơ, về sự phát triển của tình cảm và ước vọng của người mẹ qua ba khúc ru.
Câu 5: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Em thấy tình yêu thương con của người mẹ gắn với những tình cảm gì? Em hiểu như thế nào về những ước mong, ý chí của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ được thể hiện trong các khúc ru?
Luyện tập: (Trang 154 - sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9) Nhận xét về ý nghĩa của yếu tố tự sự trong bài thơ đối với việc thể hiện cuộc sống của người dân ở chiến khu Trị - Thiên thời chống Mĩ.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Nguyễn Khoa Điềm viết bài thơ về một nhân vật cụ thể (em cu Tai) nhưng lại đặt tên cho tác phẩm này là “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”. Theo em, như vậy có hợp lí không? Vì sao?
Câu 2: Viết một đoạn văn cảm nhận về vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam qua hình ảnh người mẹ Tà Ôi trong Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
Câu 3: Giá trị nội dung và nghệ thuật trong " Khúc hát ru nXhững em bé lớn trên lưng mẹ "
Câu 4: Hãy nêu ngắn gọn những nội dung chính và chi tiết kiến thức trọng tâm bài học " Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ "