Soạn bài: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp trong văn bản
Trong văn bản, chúng ta thường sử dụng hai cách để dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp lời nói của một người hoặc nhân vật. Dưới đây là cách dẫn trực tiếp và gián tiếp và một số ví dụ minh họa:
A. Dẫn trực tiếp:
Đây là cách dẫn lời nói hay ý nghĩ của một người hoặc nhân vật mà không thay đổi bản chất của nó. Lời nói trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Ví dụ:
Hoạ sĩ nghĩ thầm: "Khách tới bất ngờ, chắc cô không kịp quét dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn."
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở mọi người: "Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng."
B. Dẫn gián tiếp:
Đây là cách dẫn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật thông qua việc thuật lại lời nói đó mà có thể được điều chỉnh cho phù hợp với ngữ cảnh. Lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Ví dụ:
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở mọi người rằng họ cần phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
Tôi nói với cô ấy rằng tôi đã rất nhớ cô ấy.
Thông qua việc sử dụng cả hai cách dẫn trực tiếp và gián tiếp, chúng ta có thể mô tả và truyền đạt ý nghĩa của lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật một cách chính xác và sinh động trong văn bản.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1 (Trang 54 sách giáo khoa (SGK)) Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp.
a. Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo rằng: "A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với Lão như thế mà lão đối xử với tôi như thế này à?".
b. Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : "Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả...”
Câu 2 (Trang 54 sách giáo khoa (SGK)) Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.
a. Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
b. Giản dị trong đời sống trong tác phong, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chí Minh cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
c. Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.
Câu 3 (Trang 54 sách giáo khoa (SGK)) Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp.
Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía đựng mười hạt minh châu, sai Xích Hỗn sứ giả đưa Phan ra khỏi nước; Vũ Nương cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn:
- Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa, nên lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây thần đăng chiếu xuống nước, tôi sẽ hiện về.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn lớp 9 tập 1.