Câu 1. Quan sát Hình 16.1, 16.2 và đọc các tư liệu về hệ thống giếng cổ ở Gio An (Quảng Trị) và đập...

Câu 1. Quan sát Hình 16.1, 16.2 và đọc các tư liệu về hệ thống giếng cổ ở Gio An (Quảng Trị) và đập Nha Trình (Ninh Thuận). Từ đó, hãy cho biết cách làm thuỷ lợi của người Chăm-pa có những ưu điểm nào. Những ưu điểm đó có tác dụng gì đối với sản xuất nông nghiệp hiện nay ở miền Trung Việt Nam?

Tư liệu T6.1. Hệ thống 14 giếng cổ Gio An (Gio Linh, Quỏng Trị) được cổng nhận là Dị tích quốc gia năm 2001. Giếng có Gio An được xôy đựng ven các quê đói lớn, nhỏ trong hệ đói bạ: đứn (bazan]) Cốn Tiên, với đặc điểm nổi bật lò xây dựng theo phương thúc xếp, kẻ đó, dùng để cung cấp nước cho sinh hoợt và hoạt động nông nghiệp. Kết cấu còn giếng phụ thuộc vào từng loại mạch nước, cụ thể là mạch nước ngâm hay mạch nước phun nổi nhưng tốt có các giếng Chứm cố đều lợi đụng sự chénh lệch vé độ cao để tạo ra dờng chảy tự nhiên. Giếng cổ Gia An có 3 dọng. Một dạng giếng có bể lông vò móng dẫn. Môi hệ thông giêng có 3 bộc. Bậc cao nhất là bài đó rất rộng dùng để hứng nước, được xếp bằng đá cuội lớn, rất cứng. Từ bởi hứng nóy, nước chây qua các máng được đèo từ đá tỔ ong và chảy xuống bộc thử 2, gọi lô giếng. Giống cũng được xếp bàng đá cuội lớn, có độ sôu khoông 1 m. Từ giếng, nước sẻ cháy vào các mương đẳn tưới tiêu cho đồng ruộng bé đưới.

Động thứ hai là những bể chứa được đào séu vừ vếp bằng đó cuội lớn ngay cửa mạch nước trong sườn đối trực tiếp cháy r2. Đạng thử ba giống giếng khơi vùng nông thôn nhưng cũng có sắp xép đá thành vàng tròn để chứa nước.

(Ngọc Vũ, Quảng Trý Khám pbd vùng đốt có 14 giống cổ Chắm ọo, trồng ra thứ rao đặc sản độc đóo nhất Việt Nam, Bảo Dân Việt ngày 04 - 12 - 2021)

Từ liệu 16.2. Đập Nha Trính lò công trình đẳn thuỷ nhập điền tiêu biếu nhốt của Chám-pa, được xôy dụng vào thể kị XE thời vua Pô Kông Ga rai. Hiện nay đập dài 385 m, cao 3 mị rộng 5m gứm những táng đá nặng vời ta, khá vuông vức xếp sót nhau mà vẫn tạo ra những kẻ hở để nước có thể chảy luốn qua nên không bao giờ bị tức nước. Giữa các tảng đá là những bụi cây phun chai một loài cây thuỷ sinh có rễ bảm chắc vào thân đó để giữ đạp. Tờ đệp Nha Trình, một hệ thống mương đỗn rốt đời cũng được xây dựng, trong đó Mương Chẳm đôi đến 60 cây số (chính lá mương Cới do phụ nữ đào theo truyền thuyết), còn mương Đực (tức mương đo nam giới đảo) đài khoáng 50 củy số cùng với bốn đập con được xảy liến ké để tích nước vào mùa khỏ đủ tưới cho khoảng 12 000 héc ta đất nông nghiệp.