Soạn bài: Luyện tập phân tích và tổng hợp

Phân tích và tổng hợp trong văn bản

Phân tích và tổng hợp là hai phép lập luận quan trọng để thể hiện ý nghĩa của một vấn đề, một sự vật hay hiện tượng. Phân tích là quá trình tách biệt và trình bày các bộ phận, phương diện của vấn đề để chỉ ra nội dung cốt lõi. Để phân tích một cách hiệu quả, ta có thể sử dụng nhiều biện pháp như nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu, lập luận giải thích. Tổng hợp, ngược lại, là quá trình rút ra điều chung từ những phân tích, và không thể tổng hợp nếu thiếu phân tích. Thường thấy lập luận tổng hợp ở cuối đoạn hoặc cuối bài, trong phần kết luận để tóm gọn toàn bộ văn bản.

Bài tập và hướng dẫn giải

Câu 1: trang 11 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Trong các đoạn văn dưới đây, những phép lập luận nào đã được sử dụng?
a) Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài […] không thể tóm tắt thơ được,  mà phải đọc lại. Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi; ở những cử động: chiếc thuyền con lâu lâu mới nhích, sóng gợn tí, lá đưa vèo, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc quanh, chiếc cần buông, con cá động; ở các vần thơ: không phải chỉ giỏi vì là những tử vận hiểm hóc, mà chính hay vì kết hợp với từ, với nghĩa chữ, đến một cách thoải mái đúng chỗ, do một nhà nghệ sĩ cao tay; cả bài thơ không non ép một chữ nào, nhất là hai câu 3, 4:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
đối với:
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
thật tài tình; nhà thơ đã tìm được cái tốc độ bay của lá: vèo, để tương xứng với cái mức độ gợn của sóng: tí.
(Toàn tập Xuân Diệu, tập 6)
b) Mấu chốt của thành đạt là ở đâu? Có người nói thành đạt là do gặp thời, có người lại cho là do hoàn cảnh bức bách, có người cho là do có điều kiện học tập, có người lại cho là do có tài năng trời cho. Các ý kiến đó mỗi ý chỉ nói đến một nguyên nhân, mà lại đều là nguyên nhân khách quan, họ quên mất nguyên nhân chủ quan của con người.
Thật vậy. Gặp thời tức là gặp may, có cơ hội, nhưng nếu chủ quan không chuẩn bị thì cơ hội cũng sẽ qua đi. Hoàn cảnh bức bách tức là hoàn cảnh khó khăn buộc phải khắc phục. Nhưng gặp hoàn cảnh ấy có người bi quan, thất vọng, chán nản, thối chí; có người lại gồng mình vượt qua. Điều kiện học tập cũng vậy, có người được cha mẹ tạo cho mọi điều kiện thuận lợi, nhưng lại mải chơi, ăn diện, kết quả học tập rất bình thường. Nói tới tài năng thì ai cũng có chút tài, nhưng đó chỉ mới là một khả năng tiềm tàng, nếu không tìm cách phát huy thì nó cũng bị thui chột. Rút cuộc mấu chốt của thạnh đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu, học tập không mệt mỏi, lại phải trau dồi đạo đức cho tốt đẹp. Không nên quên rằng, thành đạt tức là làm được một cái gì có ích cho mọi người, cho xã hội, được xã hội thừa nhận.
(Nguyên Hương, Trò chuyện với bạn trẻ)
Trả lời: a. Sử dụng phép lập luận phân tích (theo lối diễn dịch) .Mở đầu đoạn, ý khái quát: " Thơ hay.hay cả... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu 2: trang 12 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Hiện nay có một số học sinh học qua loa, đối phó, không học thật sự. Em hãy phân tích bản chất của lối học đối phó để nêu lên những tác hại của nó

Trả lời: Học tập giúp chúng ta hoàn thiện con người và có thêm tri thức vững bước đứng trên đường đời. Thế... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu 3: trang 12 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Dựa vào văn bản bàn về việc đọc sách của Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lí do khiên mọi người phải đọc sách

Trả lời: Đọc sách có vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống con người đặc biệt là trong xã hội đang ngày... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu 4: trang 12 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Hãy viết đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài bàn về việc đọc sách

Trả lời: Gợi ý:Tổng hợp những điều đã phân tích về việc đọc sách.Sách vở nhiều, sức đọc của người có hạn, do... Xem hướng dẫn giải chi tiết
0.03592 sec| 2111.281 kb