Soạn bài: Các thành phần biệt lập ( tiếp theo )

Trong sách Soạn bài: Các thành phần biệt lập tiếp theo, chúng ta được giới thiệu với các thành phần gọi đáp và phụ chú. Thành phần gọi đáp được sử dụng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp, như trong các ví dụ về việc gọi và đáp của nhân vật trong truyện ngắn Làng của Kim Lân. Thành phần phụ chú, trong khi đó, được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường đặt giữa các dấu gạch ngang, phẩy, ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang và một dấu phẩy.

Việc lược bỏ các thành phần gọi đáp và phụ chú không làm thay đổi nghĩa của câu, vì chúng đóng vai trò bổ sung ý nghĩa cho nội dung chính mà không ảnh hưởng đến thông điệp chính của câu. Cụm từ "và cũng là đứa con duy nhất của anh" trong ví dụ thứ nhất thêm vào để chú thích cho "đứa con gái đầu lòng" của nhân vật. Trong khi đó, cụm từ "tôi nghĩ vậy" trong ví dụ thứ hai giúp chỉ ra suy nghĩ của nhân vật chính.

Như vậy, các thành phần gọi đáp và phụ chú không chỉ là các phần biệt lập trong câu văn mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ và bổ sung thông tin cho nội dung của truyện hoặc văn bản.

Bài tập và hướng dẫn giải

Luyện tập

Bài tập 1: Trang 32 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Tìm thành phần gọi đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào để gọi , từ nào dùng để đáp? Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì ( trên hay dưới, thân hay sơ)?

- Này bảo bác ấy có trôn đâu thì trốn. Chứ cứ nằm  đấy chốc họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh cho thì khổ. Ôms rề rề nhưu thế nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn

- Vâng cháu cung đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội,m cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng đến hôm qua tới giờ còn gì.

Tắt đèn ( Ngô Tất Tố)

Trả lời: -Này bảo bác ấy có trôn đâu thì trốn. Chứ cứ nằm  đấy chốc họ vào thúc sưu, không có, họ lại... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài tập 2: trang 3 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Xác định thành phần gọi - đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi đáp đó hướng đến ai:
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
Trả lời: Thành phần gọi đáp: Bầu ơiCác tính chất chung không hề hướng đến ai. Bầu, bí ở đây ẩn dụ chỉ... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài tập 3: trang 33 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Tìm thành phần phụ chú cho các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điểu gì?

a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.

(Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai)

c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấy đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.

(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)

d)

Cô bé nhà bên ( có ai ngờ)

Cũng vào du kích

Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích

Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).

(Giang Nam, Quê hương)

Trả lời: a) Cụm từ "kể cả anh " bổ sung thêm đối tượng cho cho cụm từ "mọi người"b.Cụm từ:" các thầy,... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài tập 4: trang 33 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập 2

Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 có liên quan gì đến từ ngữ nào trước đó

Trả lời: Cụm từ "kể cả anh " cụm từ liên quan  "mọi người"Cụm từ:" các thầy, cô giáo,... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài tập 5: trang 33 sách giáo khoa (SGK) Ngữ văn lớp 9 tập hai

Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.

Trả lời: Bước vào thế kỉ mới - một thế kỉ đầy hứa hẹn với tương lai nhưng cũng đầy thử thách, con người... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Các thành phần biệt lập (tiếp theo)". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn lớp 9 tập 2. 

Trả lời: [toc:ul]A. Ngắn gọn những nội dung chính1. Ngắn gọn kiến thức trọng tâm.Các thành phần gọi đáp và... Xem hướng dẫn giải chi tiết
0.04246 sec| 2122.625 kb