Soạn bài 6 Thực hành tiếng Việt (trang 9)
Soạn bài 6: Thực hành tiếng Việt (trang 9) sách Cánh diều ngữ văn lớp 7 tập 2
Trong bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu về biện pháp tu từ nói quá và cách chúng biểu thị điều gì. Biện pháp tu từ nói quá đôi khi cần thiết để tạo ra ấn tượng mạnh mẽ, tăng sự biểu cảm trong văn bản.
Trong câu thơ "Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng Mười chưa cười đã tối", chúng ta thấy biện pháp tu từ nói quá được sử dụng để thể hiện sự ngắn ngủi của mùa hè và mùa đông, đồng thời tạo ra ấn tượng mạnh về thời gian trong ngày.
Trong câu tục ngữ "Thuận vợ thuận chồng, tát Biển Đông cũng cạn", việc nói quá biểu thị sự hòa thuận giữa vợ chồng và tác động mạnh mẽ, chiếm được sự chú ý của độc giả.
Và trong câu ca dao "Cày đồng đang buổi ban trưa, Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày, Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!", biện pháp tu từ nói quá giúp chúng ta cảm nhận được sự vất vả trong công việc cày cấy, từ đó tôn trọng những sản phẩm nông nghiệp.
Chúng ta cũng học cách phân biệt giữa cách nói quá và cách nói thông thường. Ví dụ như "nghìn cân treo sợi tóc" tương đương với "rất hiền lành", và "trăm công nghìn việc" tương đương với "quá yếu, không quen lao động chân tay".
Chúng ta hãy cùng nhau tiếp tục học tập và hiểu biết để trở thành những người sử dụng ngôn ngữ thành thạo, sắc bén nhé!
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 3. Xác định biện pháp tu từ nói giảm - nói tránh trong những câu sau. Cách nói giảm - nói tránh trong mỗi trường hợp đó biểu thị điều gì? Chỉ ra tác dụng của chúng.
a) Có người thợ dựng thành đồng
Đã yên nghỉ tận sông Hồng, mẹ ơi!
(Thu Bồn)
b) Ông mất năm nao, ngày độc lập
Buồm cao đỏ sóng bóng cờ sao
Bà "về" năm đói, làng treo lưới
Biển động: Hòn Mê, giặc bắn vào...
(Tố Hữu)
c) Năm ngoái, cụ Bọ Ngựa già yếu đã khuất núi.
(Tô Hoài)
Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) về một chủ đề tự chọn, trong đó có sử dụng biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm - nói tránh.
PHẦN MỞ RỘNG BIỆN PHÁP NÓI QUÁ VÀ NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Câu hỏi 1. Tìm và nêu tác dụng của phép nói quá trong các câu sau:
a. Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn
Đánh một trận sạch không kinh ngạc
Đánh hai trận tan tác chim muông
(Nguyễn Trãi)
b. Dẫu cho thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng cam lòng
(Trần Quốc Tuấn)
c. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
....Trên đầu những rác cùng rơm
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm rắc đầu.
(Ca dao)
d. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
(Ca dao)
e. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
Câu hỏi 2. Thay các từ ngữ in đậm bằng các từ ngữ đồng nghĩa để thể hiện cách nói giảm nói tránh trong các câu sau:
a. Anh cứ chuẩn bị đi, bà cụ có thể chết trong nay mai thôi.
b. Ông ta muốn anh đi khỏi nơi này.
c. Bố tôi làm người gác cổng cho nhà máy.
d. Ông giám đốc chỉ có một người đầy tớ.
e. Cậu ấy bị bệnh điếc tai, mù mắt.
g. Mẹ tôi làm nghề nấu ăn.