Soạn bài 2 Đọc hiểu văn bản Mẹ
Soạn bài 2: Đọc hiểu văn bản Mẹ từ sách Cánh diều ngữ văn lớp 7 tập 1
Bài học này giới thiệu về bài thơ "Mẹ" viết về tình cảm của người con dành cho mẹ. Bài thơ được chia thành 5 khổ, sử dụng vần chân cách và các dòng thơ được ngắt nhịp theo các mẫu 2/2, 1/3, 1/2/1.
Người mẹ là người cảm xúc, tình cảm và suy nghĩ trong bài thơ. Bài thơ mô tả một hình ảnh về người mẹ già yếu khiến người con cảm thấy buồn thương. Các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật sử dụng trong bài thơ là các câu so sánh, hoán dụ, nói giảm nói tránh và câu hỏi tu từ, nhằm tạo ấn tượng về cảm xúc và hình ảnh.
Ngoài bài thơ "Lượm" của Tố Hữu, nhà thơ Đỗ Trung Lai còn viết nhiều bài thơ khác như "Hạt gạo làng ta" của Trần Đăng Khoa, "Đồng dao mùa xuân" của Nguyễn Khoa Điềm. Đỗ Trung Lai sinh năm 1950, là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam và hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Ông từng làm giáo viên, phóng viên và được nhận giải thưởng văn học với tập thơ "Đêm sông Cầu".
Em thường có cảm xúc yêu thương và biết ơn mỗi khi nghĩ về mẹ. Mẹ luôn quan tâm, lo lắng và yêu thương em vô điều kiện, khiến em cảm thấy hạnh phúc và tự hào về mẹ.
Bài tập và hướng dẫn giải
2. ĐỌC HIỂU
Câu 1. Các từ ngữ nói về "mẹ" và "cau" ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ với nhau như thế nào về nghĩa?
Câu 2. Dòng 18 dùng để hỏi hay bộc lộ cảm xúc?
CÂU HỎI
Câu 1. Qua bài thơ Mẹ, chỉ ra đặc điểm của thể thơ bốn chữ ở các yếu tố: số tiếng và nhịp ở các dòng thơ, vần của bài thơ.
Câu 2. Bài thơ Mẹ là lời của ai, bộc lộ cảm xúc gì? Nêu cảm nhận chung của em sau khi đọc bài thơ.
Câu 3. Liệt kê những từ ngữ được tác giả dùng để nói về "mẹ" và "cau" trong bài thơ. Để thể hiện hình tượng "mẹ" và "cau", tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Hãy chỉ ra tác dụng của các biện pháp tu từ đó.
Câu 4. Chỉ ra và phân tích các câu thơ thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ. Em hiểu nội dung của hai dòng thơ cuối bài như thế nào?
Câu 5. Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để khắc họa hình tượng người mẹ, em thích nhất hình ảnh nào? Tại sao?
Câu 6. Quan sát ông bà của mình qua năm tháng, em thấy ông bà ngày càng già đi, tóc ngày càng thêm bạc, sức khỏe ngày càng yếu hơn, trí nhớ cũng ngày càng kém, tai ngày càng nặng, khó nghe...
PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG
Câu 1. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Mẹ?
Câu hỏi 2: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, bố cục đoạn trích Mẹ
Câu hỏi 3. Phân tích tác phẩm Mẹ
Câu 4. Em hãy chỉ ra những cặp từ đối lập xuất hiện trong bài thơ. Việc sử dụng các hình ảnh đối lập có tác dụng như thế nào trong việc khắc họa hình ảnh người mẹ.
Câu 5. Đọc khổ thơ:
"Ngày con còn bé
Cau mẹ bổ tư
Giờ cau bổ tám
Mẹ còn ngại to!"
Em hiểu khổ thơ này như thế nào? Ý nghĩa hàm ẩn mà tác giả muốn nói tới ở đây là gì?
Câu 6. Em hãy phân tích mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ của tác giả khi nói về người mẹ của mình.