Bài 10: Quyền và nghĩa vụ trong lao động

A. Hoạt động khởi động

Trò chơi: Tiếp sức

a. Cách chơi:

• Chia lớp thành 2 đội, yêu cầu trong thời gian 3 phút học sinh liệt kê những ngành nghề trong xã hội mà các em biết.
• Tiếp tục trò chơi đến khi hết thời gian quy định và tìm ra đội thắng cuộc

b. Thảo luận sau khi chơi:

• Việc xuất hiện và tồn tại những ngành nghề đó trong xã hội có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống con người?

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Khái niệm và ý nghĩa của lao động

a. Quan sát ảnh, gọi tên công việc trong mỗi bức ảnh và cho biết mục đích của các công việc ấy:

b. Kể tên một số hoạt động lao động cụ thể bằng cách hoàn thành bảng sau:

c. Em hiểu thế nào là lao động? Lao động có cần thiết với mỗi người không? Vì sao?

2. Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân

a. Đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi

Thành "vua" bơ từ hai bàn tay trắng.

Câu hỏi:

• Anh Trịnh Xuân Mười làm công việc gì?
• Việc làm của anh đúng hay sai? Vì sao?
• Tại sao anh có thể thành công với cây bơ và trở thành "Vua" bơ trên đất Tây Nguyên?

b. Chia lớp thành 3 nhóm thảo luận với câu hỏi sau:

Em sẽ làm gì cho cuộc sống tương lai? Vì sao?

Trong việc chọn nghề tương lai, em có chọn trong các trường hợp sau đây không?

• Bản thân không yêu thích nghề đó
• Bản thân không đủ điều kiện tâm lí, thể chất hay kiến thức xã hội để đáp ứng yêu cầu của nghề
• Nghề mà bố mẹ bắt ép phải học.

c. Giải quyết tình huống

Tình huống 1:

Minh đang học lớp 10 nhưng do nhà đông em, bố mẹ lại ốm đau bệnh tật, gia đình khó khăn, Minh muốn làm ngoài giờ đi học có việc làm để giúp đỡ bố mẹ.

Theo em, Minh có thể tìm việc bằng cách nào trong các cách dưới đây:

A. Xin vào làm hợp đồng dài hạn trong các cơ quan nhà nước

B. Xin làm hợp đồng ngắn hại tại các cơ sở sản xuất kinh doanh

C. Nhận hàng của các cơ sở sản xuất về làm gia công

D. Vay tiền ngân hàng để tạo lập cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động

Tình huống 2:

Anh Thành 26 tuổi làm nghề vận chuyển hàng lậu qua biên giới. Anh quan niệm lao động như thế này mang lại thu nhập cao nên sẽ giúp ích nhiều hơn cho gia đình.

Câu hỏi:

• Quan niệm của anh Thành đúng hay sai? Vì sao?
• Theo em, trong lao động, công dân có những quyền và nghĩa vụ gì? Hãy liệt kê những quyền và nghĩa vụ đó?

d. Quan sát ảnh và trả lời câu hỏi:

1. Em hãy cho biết vận động viên nào trong ảnh đã làm nên kì tích Paralympic Rio năm 2016? Hãy chia sẻ cùng thầy/ cô giáo và các bạn về vận động viên này?

2. Điều gì làm nên thành công của các vận động viên khuyết tật?

3. Hình ảnh của các vận động viên khuyết tật trong Lễ Vinh danh đã để lại cho em bài học gì?

4. Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em cần phải làm gì?

3. Điều kiện tham gia hợp đồng lao động và quy định đối với lao động trẻ em.

a. Đọc thông tin sau và hoàn thành phiếu học tập

Dựa vào thông tin nêu trên, em hãy hoàn thành phiếu học tập dưới đây:

b. Xác định những hoạt động nào dưới đây thuộc quyền lao động của công dân theo quy định của pháp luật?

A. Thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn

B. Tự kinh doanh theo mô hình trang trại

C. Buôn bán pháo nổ, thuốc nỏ

D. Thuê lao động trên 18 tuổi làm giúp việc trong gia đình

E. Nghỉ việc dài ngày không cần nêu lí do

G. Đi xuất khẩu lao động nước ngoài.

c. Giải quyết tình huống

Tình huống 1: (sách giáo khoa (SGK) trang 88)

Câu hỏi:

Quyết định của Hội đồng tuyển dụng có vi phạm pháp luật về lao động hay không?

Theo em, pháp luật nước ta có quy định vê ưu tiên tuyển dụng lao động nữ vào làm việc khi người có đủ tiêu chuẩn tuyển chọn làm công việc phù hợp cho cả nam và nữ không? Vì sao?

Tình huống 2:

Vì gia đình nghèo nên khi An 13 tuổi (học lớp 7) đã bị bố bắt nghỉ học để đi làm thuê kiếm tiền ở một xưởng nhuộm vải gần nhà.

Câu hỏi:

• Quan niệm của bố An đúng hay sai? Vì sao?
• Theo em, bạn An nên làm gì? nếu là bạn của An, em sẽ hành động như thế nào để An có thể tiếp tục được đến trường học tập?

C. Hoạt động luyện tập

1. Xác định ý kiến đúng và giải thích lí do:

A. Trẻ em có quyền học tập, vui chơi, giải trí và không phải làm gì

B. Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc trong nhà

C. Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình

D. Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất

E. Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ theo sức của mình

G. Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động

2. Đọc câu ca dao sau và trả lời câu hỏi:

Có khó mới có miếng ăn

Không dưng ai dễ đem phần đến cho.

Câu hỏi: 

• Câu ca dao trên nói về vấn đề gì?
• Ý nghĩa của vấn đề đó đối với đời sống con người.

3. Giải quyết tình huống

Tình huống 1: (sách giáo khoa (SGK) trang 90)

Câu hỏi: 

Em có đồng tình với suy nghĩ của anh Nam không? Vì sao?

Tình huống 2: (trang 90 sách giáo khoa (SGK))

Câu hỏi:

Em hãy nhận xét cách ứng xử của bà Hoa

4. Điền các từ sau vào chỗ trống để hoàn thiện câu nói của Bác Hồ về lao động

(thiêng liêng, nghĩa vụ, nguồn sống, xấu hổ, vẻ vang, trách nhiệm, thấp kém)

" Lao động là .........., là.............., nguồn hạnh phúc của chúng ta. Trong xã hội ta không có nghề nào ........, chỉ có những kẻ lười biếng, ỉ lại, mới đáng ........ Người nấu bếp, quét rác cũng như thầy giáo, kĩ sư, nếu làm trọn ........... thì đều ........... như nhau.

D. Hoạt động vận dụng

1. Trường em tổ chức ngày hội tư vấn nghề nghiệp. Em và các bạn hãy lên kế hoạch tự làm các vật dụng hằng ngày để bán hàng gây quỹ từ thiện trong ngày hội nghề.

2. Em hãy vận dụng các kiến thức đã học trong bài để tham gia trò chơi "Nếu....thì" bằng cách hoàn thành các câu "Nếu ... thì" dưới đây cho phù hợp nhất.

A. Nếu thấy người thuê trẻ em dưới 15 tuổi vào làm việc thì .........

B. ...................thì kinh tế nước ta sẽ phát triển

C. Nếu người hàng xóm không biết về Bộ Luật lao động thì ................

D. .................... thì vi phạm về pháp luật lao động

3. Hiện nay, tình trạng trẻ em lang thang cơ nhỡ ở các đô thị, thành phố ngày càng nhiều. Các em phải tự làm nhiều việc để kiếm sống nên dễ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội. Theo em, cần có những giải pháp nào để hạn chế tình trạng trên.

E. Hoạt động tìm tòi mở rộng

1. Hãy sưu tầm về một số câu ca dao, tục ngữ, danh ngôn về lao động

2. Em hãy tìm hiểu và ghi chép lại ở địa phương nơi em ở có những cơ sở nào tạo việc làm cho người lao động và ngành nghề hoạt động của các ngành nghề ấy