Bài 2: Tự chủ
Tự chủ: Đức tính quý giá mà con người cần rèn luyện
Đức tính tự chủ là một trong những phẩm chất quan trọng mà con người cần phải phát triển. Tự chủ giúp con người sống đúng đắn, cư xử có đạo đức và văn hóa. Nó không chỉ là khả năng kiểm soát bản thân trong mọi tình huống, mà còn giúp con người vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Kiến thức trọng tâm
I. Đặt vấn đề
Trong bài học về tự chủ, chúng ta đọc về câu chuyện của bà Tâm, một người mẹ hy sinh và tự chủ. Bà Tâm không chỉ chấp nhận nén chặt nỗi đau để chăm sóc con, mà còn giúp đỡ những người bị HIV/AIDS và không đưa ra tư cách hơn họ. Điều này cho thấy bà Tâm là người biết làm chủ bản thân, điều khiển suy nghĩ, hành vi và tình cảm của mình trong mọi tình huống.
Bên cạnh đó, truyện cũng kể về N, một học sinh từ một học sinh ngoan đến trở thành nghiện ngập và trộm cắp. Sự thay đổi này xảy ra vì N không thể làm chủ được bản thân về suy nghĩ và hành vi, do bị bạn xấu ảnh hưởng và không biết điều chỉnh hành vi của mình.
II. Nội dung bài học
Trong bài học, chúng ta biết rằng tự chủ là khả năng làm chủ bản thân, đồng thời biết kiểm soát suy nghĩ, tình cảm và hành vi trong mọi hoàn cảnh. Biểu hiện của tính tự chủ là thái độ bình tĩnh, tự tin, biết tự điều chỉnh hành vi và kiểm tra bản thân.
Tự chủ mang lại ý nghĩa lớn lao, giúp con người sống đạo đức, văn hoá và vượt qua khó khăn, thử thách. Để rèn luyện tính tự chủ, chúng ta cần suy nghĩ kỹ trước khi hành động, xem xét thái độ và hành vi của mình, rút kinh nghiệm và sửa chữa nếu cần.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1. Em đồng tình với những ý kiến nào sau đây? Vì sao?
a) Người tự chủ biết tự kiềm chế những ham muốn của bản thân
b) Không nên nóng nẩy, vội vàng trong hành động
c) Người tự chủ luôn hành động theo ý mình
d) Cần biết điều chỉnh thái độ, hành vi của mình trong các tình huống khác nhau
đ) Người có tính tự chủ không cần quan tâm đến hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp
e) Cần giữ thái độ ôn hòa, từ tốn trong giao tiếp với người khác
Câu 2: Em hãy kể lại một câu chuyện về một người biết tự chủ?
Câu 3: Chủ nhật, Hằng được mẹ cho đi chơi phố. Qua các cửa hiệu có nhiều quần áo mới đúng mốt, bộ nào Hằng cũng thích, em đòi mẹ mua hết bộ này đến bộ khác làm mẹ rất bực mình. Buổi đi chơi phố mất vui. Em hãy nhận xét việc làm của Hằng. Em sẽ khuyên Hằng như thế nào?
Câu 4: Hãy tự nhận xét bản thân em đã có tính tự chủ chưa? (Trước những khó khăn, xích mích, xung đột, em có giữ được bình tĩnh và thái độ ôn hoà, lễ độ không? Khi bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, em có theo họ không? ....). Hãy nêu một số tình huống đòi hỏi tính tự chủ mà em có thể gặp ( ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng) và dự kiến cách ứng xử phù hợp.