Bài 15: Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí của công dân
Bài học về vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí của công dân
Công dân tại Việt Nam cần tuân thủ pháp luật để đảm bảo an ninh, trật tự xã hội. Việc vi phạm pháp luật đòi hỏi sự chịu trách nhiệm từ phía cá nhân. Hãy cùng điểm qua những hành vi vi phạm và trách nhiệm pháp lí tương ứng trong bài học sau:
I. Đặt vấn đề:
a) Nhận xét và xác định lỗi của các hành vi sau:
- Xây nhà cao tầng không giấy phép: Xây trái phép và đổ phế thải không đúng quy định.
- Đua xe, vượt đèn đỏ: Vi phạm Luật An toàn giao thông.
- Tâm thần, đập phá: Gây hỏng mất tài sản quý.
- Cướp giật dây chuyền, túi xách: Tội trộm, cướp.
- Vay tiền không trả: Xâm phạm tài sản của người khác.
- Chặt cây không đặt điểm báo: Vi phạm nội quy an toàn lao động.
b) Hậu quả của những hành vi này:
- Gây tắc cống, ngập nước do xây trái phép.
- Gây nguy hiểm và thiệt hại về người và của do đua xe vi phạm luật giao thông.
- Làm hỏng mất tài sản và gây tổn thất tài chính cho người khác.
c) Trách nhiệm pháp lí đối với người vi phạm:
- Người vi phạm phải chịu trách nhiệm pháp lí theo hình thức xử lí tương ứng.
II. Nội dung bài học:
1. Vi phạm pháp luật là hành vi xâm phạm đến các quan hệ xã hội được bảo vệ bởi pháp luật.
2. Các loại vi phạm pháp luật như vi phạm hình sự, dân sự, hành chính và kỉ luật đều đòi hỏi chịu trách nhiệm pháp lí tương ứng.
3. Trách nhiệm pháp lí là nghĩa vụ mà người vi phạm phải tuân thủ theo quy định của nhà nước.
4. Trách nhiệm pháp lí bao gồm trách nhiệm hình sự, dân sự, hành chính và kỉ luật để giữ gìn trật tự xã hội.
5. Ý nghĩa của trách nhiệm pháp lí là trừng phạt, ngăn ngừa vi phạm, cải tạo và giáo dục người vi phạm.
6. Trách nhiệm của công dân là tuân thủ pháp luật, đấu tranh với hành vi vi phạm pháp luật để xây dựng một xã hội hòa bình, phồn thịnh.
Để xây dựng một cộng đồng văn minh, mỗi cá nhân cần hiểu và chấp hành đúng quy định pháp luật, từ đó đảm bảo an ninh và trật tự xã hội.
Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: Em hãy xác định các hành vi sau đây vi phạm pháp luật gì (hành chính, hình sự, dân sự) hay vi phạm kỉ luật.
a) Thực hiện không đúng các quy định trong hợp đồng thuê nhà
b) Giao hàng không đúng chủng loại, mẫu mã trong hợp đổng mua bán hàng hoá
c) Trộm cắp tài sản của công dân
d) Lấn chiếm vỉa hè, lòng đường
đ) Sử dụng tài liệu trái quy định trong giờ kiểm tra
ẹ) Vi phạm nội quy an toàn lao động của xí nghiệp
g) Đi xe máy 70 phân khối không có giấy phép lái xe
Câu 2: Trong các trường hợp dưới đây, trường hợp nào không phải chịu trách nhiệm pháp lí về hành vi của mình ? Vì sao ?
a) Một người lái xe uống rượu, không làm chủ được tay lái đã đâm vào xe máy của người đi đường ;
b) Một em bé lên 5 tuổi, nghịch lửa làm cháy gian bếp của nhà hàng xóm.
Câu 3: Do muốn có tiền tiêu xài, Nam - học sinh lớp 9 (14 tuổi), đã nhận lời chuyển một gói hàng lớn để lấy tiền. Trên đường đi đưa hàng Nam đã bị các chú công an kiểm tra và phát hiện trong gói hàng có ma tuý. Các chú công an đã giữ Nam lại.
Theo em, trong các ý kiến sau đây, ý kiến nào là đúng ? Vì sao ?
a) Nam sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự, vì vận chuyển ma tuý là phạm tội;
b) Nam không phải chịu trách nhiệm hình sự vì ít tuổi ;
c) Nam không phải chịu trách nhiệm hình sự, vì bị lừa, khi nhận chuyển gói hàng không biết có ma tuý ở trong.
Câu 4: Tú (14 tuổi - Học sinh lớp 9) ngủ dậy muộn nên mượn xe máy của bố để đi học. Qua ngã tư gặp đèn đỏ, Tú không dừng lại, phóng vụt qua và chẳng may va vào ông Ba - người đang đi đúng phần đường của mình, làm cả hai cùng ngã và ông Ba bị thương nặng.
Hãy nhận xét hành vi của Tú. Nêu các vi phạm pháp luật mà Tú đã mắc và trách nhiệm của Tú trong sự việc này.
Câu 5: Trong các ý kiến sau, ý kiến nào đúng ? Vì sao ?
a) Bất kì ai phạm tội cũng đều phải chịu trách nhiệm hình sự ;
b) Trẻ em dù có phạm tội nặng đến đâu cũng không phải chịu trách nhiệm hình sự;
c) Những người mắc bệnh tâm thần không phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình ;
d) Người dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự ;
đ) Người dưới 18 tuổi không phải chịu trách nhiệm hành chính ;
e) Người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra.