Soạn bài Luyện tập và vận dụng

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Đọc kĩ bài thơ, tìm ra đặc trưng của thể loại bài thơ.

Cách 1

Có thể xếp vào loại thơ tượng trưng vì ngay từ nhan đề đã xuất hiện hình ảnh biểu tượng và hình ảnh này cũng chảy dài theo suốt bài thơ. Bài thơ thể hiện những cảm xúc, suy tư sâu sắc của thi nhân về cuộc sống, về tình yêu, đồng thời thể hiện một tâm hồn nghệ sĩ đa cảm, tinh tế.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Chú ý đến những chi tiết tác giả miêu tả, bộc lộ cảm xúc về hình ảnh “bình đựng lệ”

* Hình ảnh "bình đựng lệ" trong bài thơ "Bình đựng lệ" của Chế Lan Viên có thể gợi nhớ đến một số câu chuyện cổ sau:

- Nàng tiên cá:

+ Nàng tiên cá đánh đổi giọng hát để có được đôi chân và tình yêu của chàng hoàng tử.

+ Nàng chịu đựng đau đớn tột cùng khi bước đi trên cạn, nhưng vì tình yêu, nàng chấp nhận hy sinh.

+ Nước mắt của nàng tiên cá tượng trưng cho những đau đớn, hy sinh và tình yêu mãnh liệt.

- Truyện Kiều:

+ Kiều phải trải qua nhiều biến cố, đau khổ trong cuộc đời.

+ Nước mắt của Kiều tượng trưng cho những nỗi buồn, niềm đau mà nàng phải chịu đựng.

+ Kiều là một biểu tượng cho người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó, mang nhiều phẩm chất tốt đẹp.

- Tấm Cám:

+ Cám hãm hại Tấm, khiến Tấm phải chịu nhiều oan trái.

+ Nước mắt của Tấm tượng trưng cho những uất hận, tủi nhục mà nàng phải trải qua.

+ Cuối cùng, Tấm được đền đáp xứng đáng, cái ác bị trừng trị.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Tìm ra những chi tiết miêu tả về hình ảnh này, tìm ra các căn cứ mà tác giả đưa ra.

Cách 1

* "Bình đựng lệ" là biểu tượng của:

- Nỗi buồn, niềm đau:

+ "Bình" là vật dụng để đựng nước, "lệ" là nước mắt.

+ "Bình đựng lệ" là hình ảnh ẩn dụ cho trái tim, tâm hồn chứa đầy những nỗi buồn, niềm đau.

- Tình yêu thương, khát vọng hòa hợp:

+ "Bình đựng lệ" còn là hình ảnh tượng trưng cho khát vọng yêu thương, hòa hợp với cuộc đời.

+ Thi nhân khao khát được chia sẻ những cảm xúc, suy tư của mình với mọi người.

- Tâm hồn nghệ sĩ đa cảm, tinh tế:

+ Ông luôn trăn trở về cuộc sống, về con người, và về tình yêu.

- Căn cứ để xác định những hàm nghĩa của biểu tượng "bình đựng lệ":

- Nội dung thể hiện:

+ Bài thơ thể hiện những cảm xúc, suy tư của thi nhân về cuộc sống, về tình yêu.

+ Bộc lộ tâm trạng cô đơn, buồn bã, thất vọng của thi nhân.

+ Thể hiện khát vọng yêu thương, hòa hợp với cuộc đời.

- Bối cảnh sáng tác:

+ Bài thơ được sáng tác trong giai đoạn đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.

+ Bối cảnh xã hội lúc bấy giờ đầy biến động, con người phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Đọc kĩ bài thơ, vận dụng khả năng đọc hiểu văn bản

Cách 1

- Những câu thơ sau:

“Chiếc bình tuột khỏi tay nhân loại/ Lại về trở lại” ; “Ờ, Thế mà chẳng có gì mất hết/ Chiếc bình kia vẫn còn”

- Trải nghiệm cá nhân:

Những trải nghiệm từ cuộc sống, những nỗi đau vẫn hằn in từng này khiến bình đựng lệ vẫn tồn tại vĩnh cửu. Dòng chảy thời gian có thể cuốn trôi đi bao nhiêu, nhưng những vết thương lòng vẫn còn đó, hằn sâu trong tâm hồn mỗi con người. Nỗi đau ấy như những giọt lệ đắng cay, chất chứa bao nhiêu uất hận, tủi nhục, khiến cho "bình đựng lệ" mãi mãi không thể cạn.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Vận dụng tri thức Ngữ văn về thủ pháp đối lập.

Cách 1

Những thủ pháp đối lập được tác giả sử dụng:

+ Đối lập về hình ảnh: sáng - tối, cao - thấp, rộng - hẹp, xa - gần,...

+ Đối lập về cảm xúc: vui - buồn, yêu - ghét, hy vọng - tuyệt vọng,...

+ Đối lập về ý tưởng: sống - chết, hiện tại - quá khứ, thực tại - ảo mộng,...

Nhờ sử dụng biện pháp đối lập ấy, ta thấy được sự trường tồn bất tử của bình đựng lệ ; như một vòng tuần hoàn mãi mãi không bao giờ kết thúc.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Vận dụng khả năng phân tích, vận dụng tri thức đọc hiểu văn bản.

- Về mặt hình thức, tác giả sử dụng thể thơ tự do để bài thơ như một câu chuyện, lời tâm sự của chính mình

- Về mặt nghệ thuật, tác giả sử dụng các cặp từ đối lập; các từ nghĩ biểu thị cảm xúc đặc biệt như Ô!, Ờ để gợi lên cảm xúc mãnh liệt từ người đọc

- Sử dụng các phép tu từ như ẩn dụ, so sánh

- Nhận xét:

+ Màu sắc nghị luận được sử dụng một cách linh hoạt, sáng tạo: Chế Lan Viên không sử dụng biện pháp nghị luận một cách máy móc, rập khuôn mà kết hợp nhuần nhuyễn với các biện pháp tu từ khác như ẩn dụ, biểu tượng, so sánh,... để tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao.

+ Màu sắc nghị luận góp phần thể hiện nội dung tư tưởng sâu sắc của bài thơ: Nhờ sử dụng biện pháp nghị luận, Chế Lan Viên đã thể hiện được những suy ngẫm sâu sắc của mình về cuộc sống và con người.

Phương pháp giải

Phương pháp giải:Vận dụng khả năng viết.

Đọc "Bình đựng lệ", ta cảm nhận được nỗi niềm bi tráng và nhận thức sâu sắc của Chế Lan Viên về cuộc đời con người. Nỗi niềm ấy được thể hiện qua hình ảnh "bình đựng lệ" - biểu tượng cho những đau khổ, bất hạnh của con người. Nước mắt tuôn rơi không ngừng, thấm ướt cả bầu trời, hòa vào đại dương, thể hiện nỗi đau vô bờ bến của kiếp nhân sinh. Tác giả nhận thức rằng cuộc đời con người đầy rẫy những bất công, oan trái, con người phải chịu đựng nhiều đắng cay, tủi nhục. Là một người trẻ tuổi, tôi đồng cảm với nỗi niềm bi tráng của tác giả. Cuộc sống vốn không hoàn hảo, con người phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Tuy nhiên, tôi không hoàn toàn đồng ý với nhận thức của tác giả về cuộc đời chỉ toàn nước mắt.Cuộc sống cũng có những niềm vui, niềm hạnh phúc, có những con người tốt bụng, yêu thương nhau. Chúng ta có thể tìm thấy niềm vui trong những điều bình dị, trong tình yêu thương của gia đình, bạn bè, trong những thành quả đạt được sau nỗ lực. Tóm lại, tôi đồng cảm với nỗi niềm bi tráng của tác giả nhưng tin tưởng rằng cuộc đời vẫn có những điều tốt đẹp.