Soạn bài Hịch tướng sĩ
Hùng tướng sĩ và tinh thần yêu nước trong sách “Hịch tướng sĩ”
Sách “Hịch tướng sĩ” trong bộ giáo trình ngữ văn lớp 10 tập 2, mang đến cho độc giả những tư liệu, hình ảnh và phim tài liệu về tinh thần yêu nước, tài và đức của các hùng tướng sĩ lịch sử. Trong đó, chúng ta được học về vị tướng quân oai hùng Trần Quốc Tuấn, cũng như tìm hiểu về hào khí Đông A, biểu tượng cho lòng yêu nước và khát vọng độc lập của nhân dân thời Trần.
Trước khi đọc sách, chúng ta được yêu cầu sưu tầm tư liệu và chia sẻ với lớp về hai chủ đề hấp dẫn. Chủ đề đầu tiên là về hào khí Đông A của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên. Đây không chỉ là sự chiến thắng về binh địa, mà còn là sự thể hiện tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước bất khuất của nhân dân Việt Nam.
Chủ đề thứ hai tập trung vào tài và đức của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Nhân vật này không chỉ là người dẫn đầu trong ba trận chiến lịch sử, mà còn là biểu tượng của lòng kiên trung, đức hiếu và tài nghệ hoàn hảo.
Phản ánh và biểu hiện
Trong bài viết, chúng ta được giới thiệu về những nhân vật lịch sử có điểm chung là tận trung với đất nước, với chủ. Họ hy sinh bản thân mình, không đầu hàng trước giặc. Điều này thể hiện rõ tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước sâu sắc của những con người lịch sử.
Tác giả cũng sử dụng từ ngữ, hình ảnh và câu văn để bày tỏ tình cảm của bản thân. Thông qua sự khinh thường, căm thù khi nói về giặc, cũng như qua các hình ảnh và so sánh xuất sắc, tác giả đã tạo ra những cảm xúc mạnh mẽ và chân thực về tình yêu nước, lòng căm thù giặc.
Trong phần cuối, giọng điệu của người trên có thể là lời người trên nói với người dưới, cũng có thể là lời của những người cùng chung niềm tin, chung cảnh ngộ. Điều này thể hiện sự đoàn kết, lòng yêu nước không ngừng cháy trong lòng mỗi người dân Việt Nam.
Bài tập và hướng dẫn giải
SAU KHI ĐỌC
Câu 1. Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ và chỉ ra hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản theo mẫu sau (làm vào vở):
| TT | Luận điểm | Lí lẽ và bằng chứng |
| 1 | ||
| 2 | ||
| 3 | ||
| 4 |
Trả lời:
Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ và chỉ ra hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản theo mẫu:
| TT | Luận điểm | Lí lẽ và bằng chứng |
| 1 | Các trung thần được ghi trong sử sách đều là những người vượt lên cái tầm thường, hết lòng phò tá quân vương, bảo vệ đất nước. | Những tấm gương trung thần nghĩa sĩ: Kỷ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Kính Đức, Cảo Khanh, Vương Công Kiên, Nguyễn Văn Lập, Cốt Đãi Ngột Lang, Xích Tu Tư. |
| 2 | Cần phải đánh bại quân giặc để trừ tai vạ về sau. | Sự ngược ngạo, tàn ác, tham lam của quân giặc. |
| 3 | Cần phải nhìn chủ nhục mà biết lo, thấy nước nhục mà biết nghĩ, luyện binh đánh giặc. | - Những thú vui tiêu khiển, sự giàu có cũng không thể chống lại quân giặc. Nếu để nước nhục thì chịu tiếng xấu muôn đời. - Chỉ có luyện binh đánh giặc mới có thể chiến thắng, cửa nhà no ấm, tiếng thơm muôn đời. |
| 4 | Phải luyện theo Binh thư yếu lược đê đánh thắng giặc mới được coi là phải đạo thần chủ, còn nếu khinh bỏ sách này thì là kẻ nghịch thù. | - Binh thư yếu lược là binh pháp do Trần Quốc Tuấn chộn từ các nhà hợp lại một quyển. - Dựa vào đạo thần chủ, trước sự xâm lược của quân Mông - Nguyên, Trần Quốc Tuấn coi giặc là kẻ thù không đội trời chung. - Nếu không rửa nhục cho chủ, cho nước thì muôn đời để thẹn, không còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa |
Câu 2. Chỉ ra một số yếu tố biểu cảm được sử dụng trong văn bản Hịch tướng sĩ (chú ý đến giọng văn bản, hình ảnh so sánh, ẩn dụ, cấu trúc điệp, tương phản,...). Theo bạn, các yếu tố biểu cảm này có tác dụng gì?
Câu 3. Hãy chỉ ra mục đích viết của từng phần và mục đích viết của văn bản theo sơ đồ sau (làm vào vở):
Câu 4. Cách sắp xếp các luận điểm có tác dụng như thế nào trong việc thực hiện mục đích của văn bản Hịch tướng sĩ?
Câu 5. Qua văn bản, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện quan điểm như thế nào về trách nhiệm của các tướng sĩ với đất nước trong việc chống quân Mông - Nguyên xâm lược?
Câu. 6 Theo bạn, hào khí Đông A đã thể hiện như thế nào trong văn bản Hịch tướng sĩ?
Câu. 6 Theo bạn, hào khí Đông A đã thể hiện như thế nào trong văn bản Hịch tướng sĩ?
Câu 7. Văn bản Hịch tướng sĩ gợi cho bạn suy nghĩ gì về tình yêu nước? Hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (tranh minh họa, áp phích, clip ngắn,...) để thể hiện suy nghĩ của mình
PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG
Câu 1. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Hịch tướng sĩ?
Câu 2. Nội dung chính của văn bản Hịch tướng sĩ?
Câu hỏi 3: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, bố cục bài Hịch tướng sĩ
Câu 5. Thể loại chiếu và hịch có sự giống và khác nhau như thế nào thông qua bài “Hịch tướng sĩ” và “Chiếu dời đô”.
Câu 6. Vì sao "Hịch tướng sĩ" được xếp vào kiểu văn bản nghị luận?
Câu 7. Trong văn bản "Hịch tướng sĩ", nét đặc sắc nghệ thuật nào tạo sức thuyết phục người đọc?
Câu 8. Hình ảnh kẻ thù trong "Hịch tướng sĩ" được miêu tả như thế nào?
Câu 9. Dựa vào các văn bản "Chiếu dời đô", "Hịch tướng sĩ", hãy nêu suy nghĩ của em về vai trò của những người lãnh đạo anh minh như Lí Công Uẩn và Trần Quốc Tuấn đối với vận mệnh đất nước.