Giải bài tập chuyên đề ngữ văn lớp 10 chân trời sáng tạo phần 1 Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian

Đọc văn bản : Về đặc điểm của tục ngữ Việt Nam 

1. Nội dung của tục ngữ 

2. Hình thức của tục ngữ 

Câu hỏi 1 : Trả lời các câu hỏi dưới đây 

• Xác định vấn đề được tác giả trình bày trong văn bản trên. Theo bạn, vấn đề đó liên quan đến phạm vi đối tượng nào dưới đây?

 Một tác phẩm văn học dân gian.
 Một thể loại văn học dân gian.
 Một hình tượng hay một chi tiết nghệ thuật trong văn học dân gian.
Một đặc trưng của văn học dân gian.

• Tục ngữ Việt Nam được tác giả tìm hiểu từ phương diện nào? Mỗi phương diện ấy lại được xem xét từ các yếu tố nào? Hãy tóm tắt nội dung bài viết bằng một sơ đồ.
• Trong các thao tác dưới đây, những thao tác nào được tác giả sử dụng để triển khai vấn đề?

Phân tích
Tổng hợp
So sánh
Thống kê

• Thử hình dung về cách làm việc của tác giả để đưa ra những nhận định hay kết luận trong văn bản: tác giả đã tìm hiểu, thu thập thông tin bằng những cách nào (tập hợp, thu thập, phân loại các câu tục ngữ, tham khảo bài viết của người khác, …)?
• Từ bài viết trên, bạn rút ra được điều gì về các nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian?

I.Khái quát về vấn đề văn học dân gian 

1. Văn học dân gian 

2. Vấn đề văn học dân gian 

II. Tìm hiểu cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian 

1. Xác định đề tài, mục đích và lập kế hoạch nghiên cứu 

a. Xác định đề tài 

b. Xác định mục đích, câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu 

c. Lập kế hoạch nghiên cứu 

2. Thu thập thông tin đề tài, vấn đề nghiên cứu 

a. Thu thập thông tin từ các tài liệu 

b. Thu thập thông tin qua tìm hiểu, phỏng vấn chuyên gia 

Câu hỏi 2 : Trả lời các câu hỏi dưới đây Bài phỏng vấn có mấy phần? Nội dung từng phần là gì?

• Bài phỏng vấn được thực hiện trong bối cảnh nào, nhằm mục đích gì?
• Vì sao phóng viên chọn người trả lời phỏng vấn là PGS. Chu Xuân Diên?
• Nhận xét về cách đặt một câu hỏi và bố trí các câu hỏi của phóng viên.

Câu hỏi 3 : Trả lời các câu hỏi dưới đây : 

• Bản ghi chép trên ghi lại những loại nội dung gì? Theo bạn, các nội dung ghi chép ấy có thể giúp ích gì cho việc nghiên cứu các tác phẩm Chuyện bốn anh tài và hoàng tử Pras Thôn?
• Loại nội dung được ghi trong Diễn biến của hoạt động kể - nghe kể (cột bên trái), cột Văn bản qua lời kể (cột bên trái), cột Văn bản qua lời kể (cột bên phải) và các ô Theo dõi, cảm nhận (từ 1 đến 5) khác nhau như thế nào?
• Tìm đọc Chuyện bốn anh tài và hoàng tử Pras Thôn được in trong sách và trả lời các câu hỏi:

a. Thông tin thu được qua ghi chép trải nghiệm khác như thế nào so với một truyện kể in thông thường?

b. Bản ghi chép trải nghiệm này có thể mang đi in để cho độc giả thưởng thức hay không? Vì sao?

• Bạn rút ra lưu ý gì về yêu cầu trải nghiệm và cách ghi chép tư liệu trong nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian?Bạn hãy dùng mẫu phiếu ghi chép trải nghiệm sau đây để ghi chép lại một sự kiện văn hóa mà bạn trực tiếp tham gia. Có thể dùng các phương tiện ghi âm hay ghi hình để sau đó chép lại thành văn bản, những suy nghĩ và cảm xúc bạn nên ghi tại chỗ xảy ra sự kiện.

PHIẾU GHI CHÉP TRẢI NGHIỆM THỰC TIỄN 

Miêu tả bối cảnh:

- Thời gian, địa điểm:
- Mục đích trải nghiệm:
- Thành phần tham gia:.................................; thông tin...........................
- Tình huống tạo nên câu chuyện/ sự việc:

3. Xử lí, tổng hợp thông tin 

a. Xử lí thông tin 

b. Lập hồ sơ tài liệu 

III. Bài tập thực hành 

Câu hỏi 4 : Xác định vấn đề nghiên cứu: Sau đây là một số lĩnh vực/ mảng/ vấn đề thuộc văn học dân gian cho sẵn, bạn hãy viết nó thành đề tài nghiên cứu:

Câu 5 : Chọn trong số các đề tài đã được thầy cô và các bạn góp ý để viết mục đích nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu vào bảng dưới đây : 

Câu 6: Bạn hãy dùng biểu bảng để lập kế hoạch nghiên cứu 

KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU

Đề tài : ........................................................................................................................

Mục đích nghiên cứu: .................................................................................................

Câu hỏi nghiên cứu: ....................................................................................................

Giả thuyết nghiên cứu: ...............................................................................................