[Cánh Diều] Bài 6: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí
Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí
Mọi vật trên bề mặt Trái Đất đều tham gia vào chuyển động tự quay quanh trục của hành tinh mỗi ngày. Tuy nhiên, con người không cảm nhận được sự quay quanh này do tốc độ quay của Trái Đất rất lớn và ổn định.
Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất đã tạo ra các hệ quả địa lí quan trọng. Trong đó, hiện tượng về ngày đêm là hệ quả trực tiếp của chuyển động quay của Trái Đất. Khi một phần của hành tinh đang được chiếu sáng, phần còn lại sẽ ở trong bóng tối, tạo nên sự thay đổi giữa ngày và đêm. Hơn nữa, chuyển động này cũng góp phần tạo ra hiện tượng mùa, khi Trái Đất càng gần hoặc xa hơn so với Mặt Trời tạo ra sự đổi khác về nhiệt độ và ánh sáng trên bề mặt hành tinh.
Nhờ hiểu rõ về chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí, chúng ta có thể hiểu hơn về cách mà hành tinh chúng ta hoạt động và tương tác với các yếu tố môi trường khác, từ đó cung cấp kiến thức hữu ích trong quá trình nghiên cứu và khám phá về hành tinh mà chúng ta đang sinh sống.
Bài tập và hướng dẫn giải
Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hiện tượng ngày - đêm trên Trái Đất
Dùng quả Địa Cầu để mô tả chuyển động quay quanh trục của Trái Đất và chứng minh rằng: Sự quay quanh trục đã làm cho Trái Đất có hiện tượng ngày và đêm luân phiên nhau ở Khắp mọi nơi.
Giờ trên Trái Đất
- Trái Đất quay một vòng là $360^{0}$ trong thời gian 24 giờ. Hãy tính xem một khu vực giờ rộng bao nhiêu độ kinh tuyến.
- Quan sát hình 6.2, hãy cho biết khu vực giờ số 0 có điểm gì đặc biệt.
- Quan sát hình 6.3, hãy cho biết khi Hà Nội là 7 giờ thì các thành phố Luân-đôn, Bắc Kinh, Tô-ky-ô, Mát-xcơ-va, Niu Y-óoc là mấy giờ?
- Quan sát hình 6.4, hãy giải thích tại sao mỗi đồng hồ ở khách sạn lại chỉ một giờ khác nhau.
Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể
Quan sát hình 6.5, hãy cho biết:
- Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.
- Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.
Phần luyện tập và vận dụng
Câu 1. Tại sao trên Trái Đất lại có hiện tượng ngày và đêm? Tại sao ngày và đêm lại luân phiên nhau liên tục ở khắp mọi nơi trên Trái Đất?
Câu 2. Quan sát hình 6.2 và xác định: Việt Nam nằm ở khu vực giờ số mấy? Kinh tuyến nào là kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam?
Câu 3. Bài tập tình huống:
Người mẹ tham gia đoàn công tác tới Pa-ri (thủ đô nước Pháp).
Trước khi đi Pa-ri, mẹ giao hẹn với cơn trai ở Hà Nội là hằng ngày hai mẹ con sẽ nói chuyện qua intenet. Tuy nhiên, có một số trở ngại về mặt thời gian: Theo giờ Pa-ri, từ 7 giờ đến 12 giờ mẹ làm việc với đoàn và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy người con không liên lạc được với mẹ.
Tương tự như vậy, theo giờ Hà Nội, từ 7 giờ đến 12 giờ người con đi học và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy, người mẹ không liên lạc được với con.
Theo em, hai mẹ cơn sẽ chỉ nói chuyện được với nhau trong những khoảng thời gian nào trong ngày (theo giờ Pa-ri và theo giờ Hà Nội)?
Gợi ý: Kẻ bảng theo mẫu sau rồi tô màu ô trống những khoảng thời gian mà mẹ, con bận:
